1- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مددکاری اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
2- دانشیار گروه مددکاری اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران ، sparvin1359@gmail.com
3- استاد جامعهشناسی، گروه مطالعات زنان، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
چکیده: (155 مشاهده)
این پژوهش بهدنبال فهم روایتهای افراد خواهان تغییر جنس از تغییر هویت جنسیشان بود. روایت رایج در خصوص مسئلۀ هویت جنسی این افراد، عمدتاً در چارچوب گفتمانی پزشکمحور، آسیبشناسانه و فردیشده شکل گرفته است؛ گفتمانی که با شخصیسازی، این تجربه را به سطح اختلالات روانی و ناهنجاریهای زیستی فرو میکاهد. در برابر این رویکرد تقلیلگرا، رویکرد روایتی که ازجمله دیدگاههای نوظهور و نقادانه در حوزۀ مداخلات مددکاری اجتماعی است، امکانی برای بازخوانی تجربۀ هویتیابی جنسی در بسترهای اجتماعی، فرهنگی و بیناذهنی فراهم میسازد. مطالعۀ حاضر با اتکا به تکنیک «تحلیل مضمون» و از طریق مصاحبههای نیمهساختیافته با نمونهگیری هدفمند و استراتژی گلولهبرفی، به واکاوی روایتهایی پرداخته که افراد خواهان تغییر جنس از فرایند تغییر هویت جنسی خود بازگو میکنند. یافتهها نشان داد که چگونه این افراد از روایتهای مذهبی و دینی فاصله گرفته و بهتدریج در چارچوب گفتمانهای پزشکی و روانشناختی بازتعریف میشوند. آنها از هویت گناهکار به بیمار و سپس نابهنجارِ قابلدرمان بازنمایی میشوند. در نهایت، مشارکتکنندگان با اتکا به قرائتهایی شبهروشنفکرانه و در تعامل با گفتمانهای اجتماعی مسلّط، تلاش میکنند تا کنش تغییر هویت جنسی خود را در قالب روایتهایی عقلانی، مشروع و مقبول بازنمایی کنند و روایات بازدارنده را پشت پا زنند.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
مسائل اجتماعی دریافت: 1404/2/21 | پذیرش: 1404/6/20