1- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مددکاری اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
2- دانشیار گروه مددکاری اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران ، sparvin1359@gmail.com
3- استاد جامعهشناسی، گروه مطالعات زنان، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
چکیده: (81 مشاهده)
این پژوهش بهدنبال فهم روایتهای افراد خواهان تغییر جنس از تغییر هویت جنسیشان بود. روایت رایج در خصوص مسئلۀ هویت جنسی این افراد، عمدتاً در چارچوب گفتمانی پزشکمحور، آسیبشناسانه و فردیشده شکل گرفته است؛ گفتمانی که با شخصیسازی، این تجربه را به سطح اختلالات روانی و ناهنجاریهای زیستی فرو میکاهد. در برابر این رویکرد تقلیلگرا، رویکرد روایتی که ازجمله دیدگاههای نوظهور و نقادانه در حوزۀ مداخلات مددکاری اجتماعی است، امکانی برای بازخوانی تجربۀ هویتیابی جنسی در بسترهای اجتماعی، فرهنگی و بیناذهنی فراهم میسازد. مطالعۀ حاضر با اتکا به تکنیک «تحلیل مضمون» و از طریق مصاحبههای نیمهساختیافته با نمونهگیری هدفمند و استراتژی گلولهبرفی، به واکاوی روایتهایی پرداخته که افراد خواهان تغییر جنس از فرایند تغییر هویت جنسی خود بازگو میکنند. یافتهها نشان داد که چگونه این افراد از روایتهای مذهبی و دینی فاصله گرفته و بهتدریج در چارچوب گفتمانهای پزشکی و روانشناختی بازتعریف میشوند. آنها از هویت گناهکار به بیمار و سپس نابهنجارِ قابلدرمان بازنمایی میشوند. در نهایت، مشارکتکنندگان با اتکا به قرائتهایی شبهروشنفکرانه و در تعامل با گفتمانهای اجتماعی مسلّط، تلاش میکنند تا کنش تغییر هویت جنسی خود را در قالب روایتهایی عقلانی، مشروع و مقبول بازنمایی کنند و روایات بازدارنده را پشت پا زنند.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
مسائل اجتماعی دریافت: 1404/2/21 | پذیرش: 1404/6/20