شمارۀ جدید فصلنامه (بهار 1404) منتشر شد
دوره 16، شماره 1 - ( 11-1404 )
جلد 16 شماره 1 صفحات 264-229 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
mohammad taghizade M, purali G. (2026). Women's lived experience of the divorce proceedings in Tehran. Social Problems of Iran. 16(1), : 7 doi:10.61186/jspi.16.1.8
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3840-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3840-fa.html
محمدتقی‌زاده مهدیه، پورعلی غزاله. تجربۀ زیستۀ زنان از فرایند دادرسی طلاق در شهر تهران مسائل اجتماعی ایران 1404; 16 (1) :264-229 10.61186/jspi.16.1.8
1- استادیار مطالعات زنان، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران ، m.mtaghizade@atu.ac.ir
2- کارشناس ارشد مطالعات زنان، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، ایران
2- کارشناس ارشد مطالعات زنان، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، ایران
چکیده: (254 مشاهده)
افزایش نرخ طلاق در ایران همراه با طولانی‌شدن فرایند دادرسی و چالش‌های حقوقی و اجتماعی مرتبط، طلاق را به یک مسئلۀ اجتماعی برجسته تبدیل کرده است. این پژوهش کیفی، با استفاده از روش تحلیل روایت، تجربۀ زیسته زنان تهرانی در فرایند دادرسی طلاق را بررسی کرده است. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۱۵ زن مطلقه یا در شُرف طلاق جمع‌آوری شد که بین سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ در تهران مراحل طلاق را طی کرده‌اند. نمونه‌گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. تحلیل روایت‌ها، یافته‌ها را در چهار موقعیت کلیدی دسته‌بندی کرد: ۱) شروع زندگی خانوادگی، شامل سبک‌های آشنایی (سنتی، دوستی، واسطه‌ای)؛ ۲) بسترسازهای جدایی، مانند اعتیاد، خیانت و اختلالات روانی یا جنسی همسر؛ ۳) فرایند دادرسی، متأثر از اطالۀ دادرسی، قوانین مردسالارانه و رفتارهای ناپسند قضایی؛ ۴) کشاکش حقوقی برای جدایی، شامل جدایی توافقی، بخشیدن مهریه و بازخوردهای متنوع از دادرسی. نتایج نشان داد که عوامل ساختاری (مانند اطالۀ دادرسی و نابرابری‌های جنسیتی در قوانین)، فرهنگی (مانند انگ‌های اجتماعی) و فردی (مانند حمایت خانوادگی، حضور وکیل و نحوۀ صحبت‌کردن و حضور زنان در جلسات دادگاه) نقش مهمی در تجربه زنان از روند رسیدگی به پرونده‌های طلاق و دادرسی دارند. این یافته‌ها، با تأکید بر فرسایندگی فرایند طلاق برای زنان، ضرورت اصلاحات حقوقی، تقویت حمایت‌های اجتماعی و کاهش تبعیض جنسیتی در نظام قضایی را برجسته می‌کنند. مطالعه حاضر به فهم عمیق‌تر نابرابری‌های جنسیتی در نهادهای حقوقی کمک کرده و زمینه‌ساز پیشنهادهایی برای سیاست‌گذاری در راستای حمایت از زنان مطلقه است.
شماره‌ی مقاله: 7
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
مسائل اجتماعی
دریافت: 1403/12/4 | پذیرش: 1404/2/13 | انتشار: 1404/3/10
دریافت: 1403/12/4 | پذیرش: 1404/2/13 | انتشار: 1404/3/10
فهرست منابع
1. اردلی، نسرین، عطاری، یوسفعلی و جوادزاده‌شهشهانی، فاطمه (1400). مطالعه تجربه زیسته زوج‌های در معرض طلاق و طلاق‌گرفته شهر اهواز و تدوین بسته آموزشی پیشگیری از طلاق. فصلنامۀ توسعۀ اجتماعی، 15(3)، 107-140.
2. احمدی، محمدعلی (1397). انواع طلاق و ویژگی‌های آن. پنجمین کنفرانس ملی حقوق و مطالعات قضایی، مقاله کنفرانس، قابل‌دسترس در: https://civilica.com/doc/802274
3. باستانی، سهیلا، غلام‌زاده‌جفره، مریم و سودانی، منصور (1402). سازگاری با طلاق: تأملی بر تجربه زیسته زنان مطلقه از سازگاری با طلاق. فصلنامۀ زن و جامعه، 14(2)، 141-156.
4. پورموسوی، مریم، دیباوجری، مریم و منادی، مرتضی (1399). تجربه زیسته انصراف از جدایی در بین زنان متقاضی طلاق. فصلنامۀ رفاه اجتماعی، 20(76)، 131-165.
5. روحانی، علی و عابدی دیزناب، محدثه (۱۳۹۹). دوآلیته تبعیض و امید نظریه‌ای زمینه‌ای از تراژکتوری شکل‌گیری تبعیض جنسیتی میان زنان طبقه متوسط شهر تبریز. فصلنامۀ زن در توسعه و سیاست، ۱۸ (۱)، ۷۹-۵۵.
6. زرگر، فاطمه و نشاط‌دوست، حمیدرضا (1386) بررسی عوامل مؤثر در بروز طلاق در شهرستان فلاورجان، فصلنامه خانواده‌پژوهی، 3(3)، 749-737.
7. ستوده، هدایت‌الله (1399). آسیب‌شناسی اجتماعی. تهران: آوای نور.
8. شهریاری، مرضیه و نواح، عبدالرضا (1400). تجربه زیسته زنان متقاضی طلاق از فرایندهای وقوع طلاق. فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی ایران، 15(1)، 97-120.
9. شهراد، فرشته (1399). بررسی فرایند دادرسی طلاق توافقی در بین زنان شهر تهران. پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 7(26)، 181-216.
10. صادقی‌فسایی، سهیلا و ایثاری، مریم (1391). تحلیل جنسیتی از زندگی پس از طلاق: مطالعه کیفی. فصلنامۀ زن در توسعه و سیاست، 10(3)، 5-30.
11. عبداللهی، اصغر، احدی، حسن، تاجری، بیوک و حاج‌علیزاده، کبری (۱۳۹۹). تجربه طلاق از منظر زوجین مطلقه در شهر تهران در پنج سال اول زندگی. مطالعات راهبردی زنان کتاب زنان سابق، ۲۳(۸۹) ۱۶۲-۱۴۴.
12. قاسمی، علیرضا و ساروخانی، باقر (1392). عوامل مرتبط با طلاق در زوجین متقاضی طلاق توافقی (شهرستان کرمانشاه). مطالعات علوم اجتماعی ایران، 10(39)، 69-87.
13. کاتوزیان، ناصر (1385). حقوق مدنی خانواده: نکاح و طلاق، روابط زن و شوهر. جلد اول، چاپ هفتم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
14. کرسول، جان دبلیو (1395). پویش کیفی و طرح پژوهش (حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، مترجمان). تهران: صفار.
15. کریمی، یوسف، الماسی، سکینه، محمدی، رزگار و فاضلی، حسن (۱۳۹۵). مطالعه بسترهای طلاق در افراد مطلقه: پژوهشی پدیدارشناسانه. فصلنامه مطالعات روان‌شناسی بالینی، 7(۲۵)، 191-211.
16. گیدنز، آنتونی (1398). جامعه‌شناسی آنتونی گیدنز (حسن چاوشیان، مترجم). تهران: نی.
17. محزون، علی‌اکبر (1395). تولید آمارهای ثبتی جمعیتی و روند افزایشی کیفیت و پوشش ثبت وقایع حیاتی در سازمان ثبت‌احوال، مجموعه مقالات همایش دولت و ملت.
18. مرادی، امیر و میرزائی، معصومه (1402). تجربه زیسته زوجین متقاضی طلاق (با تأکید بر سنخ‌شناسی معنای طلاق و نقش تحولات دوره زندگی در وقوع طلاق). فصلنامۀ خانواده‌پژوهی، 75(19)، 415-436.
19. محمدپور، احمد (1382). روش تحقیق کیفی (ضدروش 1). تهران: جامعه‌شناسان.
20. مقدس‌جعفری، نسترن (1390). تحولات مقررات طلاق در ایران و تأثیر آن بر نرخ طلاق. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ آموزش‌های الکترونیکی، دانشگاه قم.
21. نیک‌بخت نصرآبادی، علیرضا، پاشایی‌ثابت، فاطمه و بستامی، علیرضا (1395). تصمیم‌گیری و تجربه زنان در مورد طلاق در شهر تهران: یک نظریه داستانی. نشریۀ روان‌پرستاری، 4(3)، 66-74.
22. نایبی، هوشنگ و نظریان، شیما (1400). تبیین جامعه‌شناختی طلاق عاطفی. مطالعات جامعه‌شناختی، 28(1)، 163-181.
23. هدایت‌نیا، فرج‌الله (1398)، ظرفیت حقوق در تحکیم خانواده. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
