شمارۀ جدید فصلنامه (تابستان 1404) منتشر شد
دوره 16، شماره 1 - ( 11-1404 )
جلد 16 شماره 1 صفحات 228-195 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Falahati L. (2026). Development Plans and Women's Issues: The Challenge of Policymakers’ Problem Framing, Idealism, and Discursive Conflict. Social Problems of Iran. 16(1), : 6 doi:10.61186/jspi.16.1.195
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3818-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3818-fa.html
فلاحتی لیلا. برنامه‌های توسعه و مسائل زنان: چالش‌های مسئله‌‌شناسی سیاست‌گذار، آرمان‌گرایی و تخاصم گفتمانی مسائل اجتماعی ایران 1404; 16 (1) :228-195 10.61186/jspi.16.1.195
دانشیار جامعه‌شناسی، گروه مطالعات زنان، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، تهران، ایران ، falahati@iscs.ac.ir
چکیده: (259 مشاهده)
برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران پس از انقلاب اسلامی، زنان را به‌عنوان گروهی کلیدی در نظر گرفته‌اند. بر اساس گزارش‌های رسمی، درنتیجۀ اجرای این برنامه‌ها در دو شاخص سلامت و آموزش، زنان پیشرفت‌های قابل‌ملاحظه‌ای داشته‌اند و در دو حوزۀ مشارکت اقتصادی و مشارکت سیاسی، همچنان دستاوردهای ملموسی حاصل نشده است. این پژوهش با هدف آسیب‌شناسی چالش‌های سیاست‌گذاری جنسیتی در این برنامه‌ها، از دیدگاه نظریه‌های جنسیت و توسعه، به بررسی موانع پیشرفت زنان در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی پرداخته است. با بهره‌گیری از روش پدیدارشناسی توصیفی و انجام ۱۸ مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با متخصصان و سیاست‌گذاران حوزه زنان، ۵۵ مفهوم استخراج و در قالب ۱۰ مضمون فرعی و ۳ مضمون اصلی دسته‌بندی شد: ۱) چالش‌های معرفتی و مفهومی، ۲) چالش‌های برنامه‌ریزی و اجرا، و ۳) چالش‌های رصد، پایش و اثرگذاری. بارزترین مانع، فقدان اجماع نظری و مفهومی در درک مسائل جنسیتی در سیاست‌گذاری است که با تقلیل هویت زنان به نقش‌های خانوادگی و نبود چارچوب‌های نظری منسجم تشدید می‌شود. تغییرات مکرر دولت‌ها و رقابت‌های گفتمانی-جناحی نیز به گسست در اجرای برنامه‌ها و کاهش اعتماد عمومی به اثربخشی آن‌ها منجر شده است. علاوه بر این، نبود شاخص‌های استاندارد پایش و بازنمایی ناکارآمد دستاوردها، درک عمومی زنان از تأثیر برنامه‌های توسعه را تضعیف کرده و شکاف میان حاکمیت و جامعه را عمیق‌تر ساخته است. این مطالعه بر ضرورت بازنگری در چارچوب‌های نظری، تقویت ساختارهای نهادی، و ارتقای مشارکت مدنی برای دستیابی به توسعه عادلانه و پایدار تأکید دارد.
شماره‌ی مقاله: 6
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
زنان
دریافت: 1403/10/5 | پذیرش: 1403/11/23 | انتشار: 1404/2/21
دریافت: 1403/10/5 | پذیرش: 1403/11/23 | انتشار: 1404/2/21
فهرست منابع
1. خزعلی، انسیه (3 بهمن 1400). خزعلی: شاخص‌های «عدالت جنسیتی» تعدیل می‌شود. پایگاه اطلاع‌رسانی دولت (پاد)، https://dolat.ir/detail/378687
2. سمواتی، زهرا، سطوتی، جعفر، و زرنگ، محمد (1395). تحلیلی بر جایگاه زن و خانواده در برنامه‌های توسعه‌ای در اسناد فرادستی نظام. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 8(2 (مسلسل 30))، 49-68.
3. شیرزادی، رضا، و سوزنی شیروان، سپیده (1391). ملاحظات جنسیتی در برنامه‌های پنج‌ساله توسعه ایران. علوم سیاسی، 8(21)، 151-173.
4. صفری شالی، رضا (1394). تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در لوایح و برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات جامعه‌شناختی (نامۀ علوم اجتماعی)، 22(2)، 211-237.
5. علی‌پور، پروین، زاهدی، محمدجواد، ملکی، امیر و جوادی‌یگانه، محمدرضا (1396). تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 6(2)، 203-229.
6. غنی‌پور خندابی، فاطمه، اسدی داوودآبادی، محمدحسین، علی احمدی، امید، و روشنایی، علی (1401). مطالعه تطبیقی برنامه‌های اشتغال زنان و مردان در برنامه‌های توسعه‌ای ایران. علوم پزشکی رازی (مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی ایران)، 29(12)، 497-509.
7. قدیمی، اکرم، قربانی شیخ‌نشین، ارسلان، و حریری، رحمان (1390). مقایسه جایگاه زنان در برنامه‌های توسعه و کلان جمهوری اسلامی ایران. مجلۀ تحقیقات زنان (مجلۀ مطالعات زنان)، 5(3)، 5-26.
8. کرسول، جان‌دبلیو (1394). طرح پژوهش: رویکردهای کیفی، کمی و ترکیبی. ترجمۀ مریم دانای‌طوسی و علیرضا کیامنش، تهران: نشر جهاد دانشگاهی واحد علامه طباطبایی.
9. Brown, A. M. (2007). WID and GAD in Dar es Salaam, Tanzania: Reappraising Gender Planning Approaches in Theory and Practice. Journal of Women, Politics & Policy, 28(2), 57–83. https://doi.org/10.1300/J501v28n02_03
10. Caglar, G. (2013). Gender mainstreaming. Politics & Gender, 9(3), 336-344. doi:10.1017/S1743923X13000214
11. Charlesworth, H. (2005). Not Waving but Drowning: Gender Mainstreaming and Human Rights in the United Nations. Harvard Human Rights Journal, 18(Spring), 1-18.
12. Connell, R. (1987). Gender and power: Society, the person and sexual politics. John Wiley & Sons.
13. Connelly, M. P., Li, T. M., MacDonald, M., & Parpart, J. L. (2000). Feminism and development: Theoretical perspectives. Theoretical perspectives on gender and development, 51-159.COUNCIL, O. E. (1998). Gender mainstreaming. Conceptual framework, methodology and presentation of good practices. Final Report of Activities of the Group of Specialists on Mainstreaming, EG Á/S Á/MS (98), 2.
14. Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage publications.
15. Currie, D. H. (1999). Gender Analysis from the Standpoint of Women: The Radical Potential of Women’s Studies in Development. Asian Journal of Women’s Studies, 5(3), 9–44. https://doi.org/10.1080/12259276.1999.11665853
16. Daly, M. (2005). Gender mainstreaming in theory and practice. Social Politics: International Studies in Gender, State & Society, 12(3), 433-450. https://doi.org/10.1093/sp/jxi023
17. Derbyshire, H. (2002). Gender manual: a practical guide for development policy makers and practitioners. DFID (UK Department for International Development).
18. Díaz González, O. S., & Torres, M. A. (2001). Gender and change in the organisational culture: Tools to construct a gender-sensitive organisation. Deutsche Gesellschaft für technische Zusammenarbeit (GTZ) Publishing.
19. Duflo, E. (2012). Women empowerment and economic development. Journal of Economic literature, 50(4), 1051-1079. DOI: 10.1257/jel.50.4.1051
20. Haqia Purnama, T., Ekha Putera, R., & Rika Valentina, T. (2024). Gender Mainstreaming National Development Plan: Analysis of its Integration into Public Policy. KnE Social Sciences, 9(23), 69–81. https://doi.org/10.18502/kss.v9i23.16642
21. Jaffe, S. (2013). Trickle-Down Feminism. Dissent 60(1), 24-30. https://dx.doi.org/10.1353/dss.2013.0000.
22. Jahan, R. (1995). The Elusive Agenda: Mainstreaming Women in Development, London and New York.
23. Jaquette, J. S. (2017). Women/gender and development: the growing gap between theory and practice. Studies in Comparative International Development, 52, 242-260. https://doi.org/10.1007/s12116-017-9248-8
24. Kabeer, N., & Natali, L. (2013). Gender equality and economic growth: Is there a win‐win?. IDS Working Papers, 2013(417), 1-58. https://doi.org/10.1111/j.2040-0209.2013.00417.x. https://dolat.ir/detail/378687
25. Lee-Gosselin, H., Brière, S., & Ann, H. (2013). Resistances to gender mainstreaming in organizations: toward a new approach. Gender in management: An International journal, 28(8), 468-485.. https://doi.org/10.1108/GM-10-2012-0081
26. Mazey, S. (2000). Introduction: Integrating gender - intellectual and “real world” mainstreaming. Journal of European Public Policy, 7(3), 333–345. https://doi.org/10.1080/13501763.2000.11500071
27. McGauran, A. (2009). Gender mainstreaming and the public policy implementation process: round pegs in square holes?. Policy & Politics, 37(2), 215-233. Retrieved Sep 21, 2024, from https://doi.org/10.1332/030557323X16769752601769
28. Mergaert, L. A. K. (2012). The reality of gender mainstreaming implementation. The case of the EU Research Policy. Nijmegen: Radboud Universiteit Nijmegen.
29. Miller, C., & Razavi, S. (1995). From WID to GAD: Conceptual shifts in the women and development discourse (No. 1). UNRISD Occasional Paper.
30. Minto, R., & Mergaert, L. (2018). Gender mainstreaming and evaluation in the EU: comparative perspectives from feminist institutionalism. International Feminist Journal of Politics, 20(2), 204–220. https://doi.org/10.1080/14616742.2018.1440181
31. Morrow, R., Rodriguez, A., & King, N. (2015). Colaizzi’s Descriptive Phenomenological Method. The Psychologist, 28, 643-644. https://doi.org/10.1016/j.jcin.2015.03.004
32. Moser, C., & Moser, A. (2005). Gender mainstreaming since Beijing: A review of success and limitations in international institutions. Gender & Development, 13(2), 11–22. https://doi.org/10.1080/13552070512331332283
33. Muyomi, J. N. (2014). Challenges facing implementation of gender mainstreaming in selected government ministries in Nairobi county, Kenya (Doctoral dissertation, University of Nairobi). http://hdl.handle.net/11295/72510
34. Pal, K, K., Piaget, k., & Zahidi, S. (2024, Jun). The global gender gap report 2024. World Economic Forum.
35. Parpart, J. L., Connelly, P., & Barriteau, E. (Eds.). (2000). Theoretical perspectives on gender and development. IDRC.
36. Rees, T. (2006). Mainstreaming equality in the European :union:. Routledge.
37. Roggeband, C., & Verloo, M. (2006). Evaluating gender impact assessment in the Netherlands (1994–2004): a political process approach. Policy & Politics, 34(4), 615-632. Retrieved Sep 21, 2024, from https://doi.org/10.1332/030557306778553097
38. Squires, J. (2005). Is mainstreaming transformative? Theorizing mainstreaming in the context of diversity and deliberation. Social politics: international studies in gender, state & society, 12(3), 366-388. https://doi.org/10.1093/sp/jxi020
39. Tinker, I. (1990). Persistent Inequalities: Women and World Development. New York: Oxford University Press
40. UNDP (United Nations Development Programme). (2024). Human Development Report 2023-24: Breaking the gridlock: Reimagining cooperation in a polarized world. New York.
41. Verloo, M. (2005). Displacement and empowerment: Reflections on the concept and practice of the Council of Europe approach to gender mainstreaming and gender equality. Social Politics: International Studies in Gender, State & Society, 12(3), 344-365. https://doi.org/10.1093/sp/jxi019
42. Verloo, M. M. T. (2001). Another velvet revolution. Gender mainstreaming and the politics of implementation.
43. Waal, M. de. (2006). Evaluating gender mainstreaming in development projects. Development in Practice, 16(2), 209–214. https://doi.org/10.1080/09614520600562454
44. Walby, Sylvia (2005) Gender mainstreaming: Productive tensions in theory and practice, Social Politics: International Studies in Gender, State & Society, 12(3), pp. 321– 343. https://doi.org/10.1093/sp/jxi018
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
کلمات کلیدی
نشریه, مجلۀ علمی, مقالۀ علمی, مقالۀ پژوهشی, داوری، ارزیابی، کمیسیون نشریات، ارسال، دریافت، اصلاح، پذیرش، رَد، چاپ و انتشار
نشریه تحت قوانین Creative Commons Attribution-NonCommercial ۴.۰ International License (CC-BY-NC) منتشر می‌شود.
