شمارۀ جدید فصلنامه (زمستان 1403) منتشر شد
دوره 15، شماره 4 - ( 10-1403 )
جلد 15 شماره 4 صفحات 91-47 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Soltani-gordfaramarzi M, moradkhani H, Smaelzadeh A A. (2024). Discursive Representation of the Addict Subject in Post-Islamic Revolution Cinema. Social Problems of Iran. 15(4), 47-91. doi:10.61186/jspi.15.4.2
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3802-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3802-fa.html
سلطانی گردفرامرزی مهدی، مرادخانی همایون، اسماعیل‌زاده علی‌اصغر. بازنمایی گفتمانی سوژۀ معتاد در سینمای ایرانِ پسانقلاب مسائل اجتماعی ایران 1403; 15 (4) :91-47 10.61186/jspi.15.4.2
1- عضو هیئت‌علمی پژوهشی، گروه آسیب‌شناسی اجتماعی، جهاد دانشگاهی، واحد البرز، کرج، ایران ، m.soltani55@gmail.com
2- استادیار جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
3- عضو هیئت‌علمی پژوهشی، گروه آسیب‌شناسی اجتماعی، جهاد دانشگاهی، واحد البرز، کرج، ایران
2- استادیار جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
3- عضو هیئت‌علمی پژوهشی، گروه آسیب‌شناسی اجتماعی، جهاد دانشگاهی، واحد البرز، کرج، ایران
چکیده: (254 مشاهده)
بازنمایی گفتمانی مسئله اعتیاد و سوژه‌های معتاد در سینمای ایران و نسبت آن‌ها با مناسبات اجتماعی زمانۀ خود طی دهه‌های پس از انقلاب اسلامی، دستخوش تغییرات عمده‌ای شده است. این مقاله با استفاده از روش تحلیل گفتمانی فوکو، به بررسی چگونگی بازنمایی سوژۀ اعتیاد و معتادان و تحولات آن در فیلم‌های سینمایی سال‌های پساانقلاب می‌پردازد. در راستای این هدف، پنج فیلم شاخص (تیغ و ابریشم، باد و شقایق، بوتیک، سنتوری، ابد و یک روز) که هر یک معرّف دوره‌ای از تحولات تاریخی-سیاسی چهار دهۀ اخیر در بازنمایی اعتیاد و سوژۀ برآمده از آن بوده‌اند، به روش نمونه‌گیری هدفمند برای تحلیل گفتمانی برگزیده شده‌اند. یافته‌ها نشان داد در سال‌های اولیه انقلاب، بازنمایی اعتیاد در فیلم‌های سینمایی عمدتاً در قالب یک دستور کار سیاسی-انقلابی و با حمایت نهادهای حاکمیتی برای مدیریت و کاهش اعتیاد انجام می‌شد. اما در دهه‌های بعد، این بازنمایی‌ها از کنترل رسمی خارج شد و به تکثیر گفتمان‌هایی انجامید که گاه با اهداف اولیه در تضاد بودند. درمجموع، اگرچه سینمای ایران تلاش داشته است تا همگام با تحولات قدرت و کردارهای گفتمانی همبستۀ آن در هر دوره، درکی نوین از مسئله اعتیاد و سوژۀ معتاد ارائه دهد؛ درعین‌حال، در پی این نیز بوده که از طریق بازنمایی‌های خود به بازاندیشی دربارۀ معضل اعتیاد بپردازد و شیوۀ جدیدی از اندیشیدن به مضمون پیش‌گفته را به لطف تصویر بنا نهد. این بازنمایی‌ها تأثیری معنادار بر ادراک اجتماعی، سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و برداشت عمومی از سوژه‌های معتاد داشته است. این مقاله بر اهمیت تحلیل تاریخی گفتمان‌های سینمایی برای درک بهتر نسبت اعتیاد با مناسبات قدرت، فرهنگ، و سیاست تأکید دارد.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
رسانه و ارتباطات
دریافت: 1403/9/7 | پذیرش: 1403/10/30 | انتشار: 1403/11/12
دریافت: 1403/9/7 | پذیرش: 1403/10/30 | انتشار: 1403/11/12
فهرست منابع
1. استوری، جان (1386). مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ عامه (حسین پاینده، مترجم). تهران: آگه.
2. بنت، اندی (1386). فرهنگ و زندگی روزمره (لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، مترجمان). تهران: اختران.
3. بودریار، ژان (1389). جامعه مصرفی (پیروز ایزدی، مترجم). تهران: ثالث.
4. پورنوروز، منیژه (1382). تحلیل محتوای تصویر ارائه‌شده از اعتیاد و معتاد در مجموعه تلویزیونی مسافر. تهران: اداره کل مطالعات رسانه و ارتباطات، مرکز تحقیقات مطالعات و سنجش برنامه‌های صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
5. دلوز، ژیل (1386). فوکو (نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، مترجمان). تهران: نی.
6. راودراد، اعظم (1382)، نظریه‌های جامعه‌شناسی هنر و ادبیات. تهران: دانشگاه تهران.
7. دووینیو، ژان (1379). جامعه‌شناسی هنر (مهدی سحابی،مترجم). تهران: مرکز.
8. سلطانی‌گردفرامرزی، مهدی (1391). بررسی چگونگی بازنمایی مسئله اعتیاد و معتادان در فیلم‌های سینمایی پس از انقلاب اسلامی. تهران: مرکز آموزش و پژوهش ستاد مبارزه با مواد مخدر.
9. سلطانی‌گردفرامرزی، مهدی و اسماعیل‌زاده، علی‌اصغر (1393). شیوه‌های بازنمایی اعتیاد در سینمای ایران. فصلنامۀ اعتیادپژوهی، (۲۹)، 35-21.
10. سولیوان، تام (1385). مفاهیم کلیدی ارتباطات (میرحسن رئیس‌زاده، مترجم). تهران: فصل نو.
11. ضیمران، محمد (1382). درآمدی بر نشانه‌شناسی هنر. تهران: قصه.
12. فیسک، جان (1386). درآمدی بر مطالعات ارتباطی (مهدی غبرایی، مترجم) تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
13. فوکو، میشل (1389). تئاتر فلسفه (نیکو سرخوش و افشین جهاندیده،مترجمان). تهران: نی.
14. فوکو، میشل (1384). اراده به دانستن (نیکو سرخوش و افشین جهاندیده،مترجمان). تهران: نی.
15. فوکو، میشل (1392). دیرینه‌شناسی دانش (نیکو سرخوش و افشین جهاندیده،مترجمان). تهران: نی.
16. مشایخی، عادل (1395). تبارشناسی خاکستری است. تهران: ناهید.
17. میرساردو، طاهره (1385). بررسی چگونگی بازنمایی گروه‌های اجتماعی (معتادان و معلولان) در سریال‌های سال 1385. تهران: اداره کل مطالعات رسانه و ارتباطات، مرکز تحقیقات مطالعات و سنجش برنامه‌های صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
18. میلز، سارا (1382). گفتمان (فتاح محمدی، مترجم). تهران: هزاره سوم.
19. مهدی‌زاده، سید مهدی (1387). رسانه‌ها و بازنمایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
20. میلنر، آندرو و براویت، جف (1385). درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر (جمال محمدی، مترجم). تهران: ققنوس.
21. ولف، جانت (1367). تولید اجتماعی هنر. تهران: مرکز.
22. هیوارد، سوزان (1381). مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی (گروه مترجمان). تهران: فارابی.
23. یورگنسن، ماریان. و فیلیپس، لوییز (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان (هادی جلیلی، مترجم). تهران: نی.
24. Benjamin, Walter. (1973). The work of art in the age of mechanical reproduction, In Illuminations, London: Fontana.
25. Baker, Paul (2011). Key Terms in Discourse Analysis, Continuum International Publisher.
26. Danesi, Marcel (2004). Messages, Signs and Meanings, Toronto: University of Toronto Press.
27. Fiske, John & Hartley, John (2003). Reading Television, Oxford, Routledge.
28. Gee, James Paul (2005). An Introduction to Discourse Analysis: Theory and Method, London: Routledge.
29. Halliday, Michael Alexander Kirkwood (1989). Language, Context and Text: Aspect of Language in a social Semiotics Perspective, Oxford: Oxfoed University Press.
30. Rafter, Nichole (2007). Crime, film and criminology: Recent sex-crime movies, Theoretical Criminology, 11(3), 403–420.
31. Rafter, Nicole (2006). Shots in the Mirror: Crime Films and Society (2nd ed.). New York: Oxford University Press.
32. Hersey, Curt (2005). scripting treatment: representations of recovery from addiction in Hollywood films, Contemporary drug problems, 32(3), by Federal Legal Publications, Inc
33. Rantala, Varpu (2013). Techniques of the invisible: cinematic images of being addicted. Noroic studies on alcohol and drugs, 30(1-2), 105-122.
34. Room, R. (2015). Portraying the alcoholic: Images of intoxication and addiction in American alcoholism movies, 1931-1962. Substance Use & Misuse, 50(4), 503-507.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
