شمارۀ جدید فصلنامه (زمستان 1403) منتشر شد
دوره 15، شماره 4 - ( 10-1403 )
جلد 15 شماره 4 صفحات 268-231 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Moghaddam M, Abazari Y, Monavvary N. (2024). A Critical Study of Non-Governmental Organizations Active in the Field of Empowerment in the Last Two Decades in Tehran. Social Problems of Iran. 15(4), 231-268. doi:10.61186/jspi.15.4.7
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3797-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3797-fa.html
مقدم ملیکا، اباذری یوسف، منوری نوح. مطالعۀ انتقادی سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در حوزۀ توانمندسازی در دو دهۀ گذشته در شهر تهران مسائل اجتماعی ایران 1403; 15 (4) :268-231 10.61186/jspi.15.4.7
ملیکا مقدم1 
، یوسف اباذری2 ، نوح منوری* 3
، یوسف اباذری2 ، نوح منوری* 3
1- دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران
2- دانشیار جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3- استادیار جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران ،monavvary@ut.ac.ir
2- دانشیار جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3- استادیار جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران ،
چکیده: (252 مشاهده)
مسئلۀ اصلی این پژوهش، پیگیری موضوع توانمندسازی در سازمان‌های مردم‌نهاد در شهر تهران است. هدف پژوهش آن است که چهار بُعد اقتصادی، روان‌شناختی، اجتماعی و سیاسیِ توانمندسازی در میان سازمان‌های مردم‌نهاد شناسایی و دسته‌بندی شود. به‌عنوان فن جمع‌آوری داده‌ها، در این پژوهش از مصاحبۀ عمیق نیمه‌ساختاریافته استفاده شده و با مسئولانِ ۱۳ سازمان مردم‌نهاد شهر تهران که در حوزۀ توانمندسازی فعالیت کرده‌اند، ۱۸ مصاحبۀ عمیق صورت گرفته است. همچنین، برای تحلیل داده‌ها از تحلیل مضمون سود بُرده شده است. یافته‌های این پژوهش نشان‌دهندۀ آن است که فعالیتی که به نام توانمندسازی در این سازمان‌ها به انجام می‌رسد، معمولاً اقتصادی و محدود به مهارت‌آموزی‌های سطح پایین و ارائۀ نیروی کار ارزان به بازار است. توانمندسازی در سطوح دیگر، یعنی توانمندسازی اجتماعی و سیاسی به معنای مطالبه‌گری و کنشگری چندان مورد توجه این سازمان‌ها قرار نگرفته است. بیشترِ سازمان‌های موردبررسی حتی در صورت مطالبه‌گری، مطالبات محدودی در سطح رفع نیازهای خود داشته‌اند. با گسترش رویکردهای فردمحور و گسترش پروژه‌های خودیاری و البته برخی مانع‌آفرینی‌ها، این سازمان‌ها کم‌وبیش دست از فعالیت‌های ساختاری کشیده و تلاش دارند به نیازهای آنی مددجویان و همچنین آموزش مهارت به آن‌ها جهت ورود ناقص به بازار بپردازند و کنش، انتقاد و مطالبه‌گری را در ارتباط با نهادهای بالادستی و سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری به انجام نرسانند.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
فقر و نابرابری
دریافت: 1403/8/22 | پذیرش: 1403/10/11 | انتشار: 1403/11/12
دریافت: 1403/8/22 | پذیرش: 1403/10/11 | انتشار: 1403/11/12
فهرست منابع
1. اباذری، یوسف (1400). بنیادگرایی بازار. تهران: دانشگاه تهران.
2. اصلانی، شهنار، همتی، رضا و حبیبپورگتابی، کرم (1402). مطالعۀ کیفی چالش‌های پاسخگویی سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) در برابر ذی‌نفعان بیرونی. مجله جامعه‌شناسی ایران، 24(4)، 197-169. https://doi.org/10.22034/jsi.2024.2018567.1690
3. اکرمی، صحرا (1397). جامعه مدنی و کودکان آسیب‌دیده. تهران: خرد سرخ.
4. آزادارمکی، تقی و صرامی، فاطمه (1397). مطالعه کارکردهای جامعه‌شناختی سازمان‌های غیردولتی فعال در حوزه درمان اعتیاد. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی. ۱۲(۴۷)، 50-29. http://etiadpajohi.ir/article-1-1806-fa.html
5. آقارضایی، نادیا، محسنی، علی و الهی‌منش، محمدحسن (1397). جایگاه جامعه مدنی و کنشگران غیردولتی در سیاست‌گذاری عمومی ایران (مطالعه موردی دولت‌های هفتم و هشتم). رهیافت انقلاب اسلامی، 12(44)، 156-139. https://www.rahyaftjournal.ir/article_81267.html
6. بابایی، زهرا (1396). مطالعۀ جامعه‌شناختی رابطه سازمان‌های مردم‌نهاد و دولت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات توسعه اجتماعی، دانشگاه تهران.
7. باقری، معصومه، حسینی، محمدرضا و خوش‌کلام، نرگس (1401). واکاوی کیفی توانمندسازی زنان در کنترل آسیب‌های اجتماعی. مطالعات راهبردی زنان، 24(96)، 178-147. https://doi.org/10.22095/jwss.2022.300160.2767
8. بختیاری، امین (1397). بررسی جامعه‌شناختی تحولات خیریه‌های مذهبی در ایران از دهه 70 شمسی تا به کنون. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانش اجتماعی مسلمین، دانشگاه تهران.
9. پیری، صدیقه و صالح‌پور، نیوشا (1402). اقدامات فقرزدایانۀ سازمان‌های مردم‌نهاد و واقعیت زندگی فقرا. توسعه محلی (روستائی-شهری)، 15(1)، 135-152. https://doi.org/10.22059/jrd.2023.363202.668806
10. حبیبپورگتابی، کرم (1397). ارزیابی عملکرد سازمان‌های غیردولتی (سمن‌های) کشور در حوزۀ زنان و خانواده. مطالعات راهبردی زنان، 20(79)، 45-86. https://doi.org/10.22095/jwss.2019.142468.1699
11. حبیبپورگتابی، کرم (1398). الگوی رابطه بین دولت و سازمان‌های غیردولتی در سیاست‌گذاری اجتماعی ایران. جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 6(13)، 255-231. https://doi.org/10.22080/ssi.2019.15119.1516
12. حمایتخواه، مجتبی و رمضانی، ابوالفضل (1402). تحلیل فرآیند توانمندسازی مددجویان (از دیدگاه مددکاران نهادهای حمایتی و خیریه‌ای مشهد). مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 12(2)، 348-331. https://doi.org/10.22059/jisr.2023.343269.1308
13. ذاکری، علیرضا (1397). دگردیسی هم‌بستگی اجتماعی در جامعه ایران: مطالعه موردی فعالیت‌های خیریه مرجعیت از دوره پهلوی اول تا پایان دولت دهم. رساله دکتری جامعه‌شناسی سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس.
14. ذوالقدر، مالک و الهیاری، اصغر (1394). آسیب‌شناسی تأثیر سمن‌ها بر توسعۀ سیاسی ایران؛ با تأکید بر 1385 تا 1395. نشریه مطالعات منافع ملی، 1(2)، 73-53.
15. رازقی، نادر و لطفی، بهنام (1397). تحلیل جامعه‌شناختی چالش‌های بقا و پایداری سازمان‌های مردم‌نهادِ فعال در حوزه آسیب‌های اجتماعی؛ با تأکید بر رابطه آن‌ها با دولت. جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 5(11)، 128-97. https://doi.org/10.22080/ssi.2018.1910
16. ساروخانی، باقر (1385). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
17. سعیدی، محمدرضا (1382). درآمدی بر مشارکت مردمی و سازمان‌های غیردولتی. تهران: سمت.
18. شیری، حامد، قادری، مهدی و کهنه‌پوشی، سحر (1402). مطالعه جامعه‌شناختی سمن‌های مریوان: از مطالبه‌گری و روشنگری تا سیاست هویت. جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 10(21)، 307-279. https://doi.org/10.22080/ssi.2023.25594.2122
19. ظفری‌نسب، مریم، گلزاری، زینب، نوریان، محمد و رضوی، سیدحسن (1402). شناسایی و تبیین ابعاد و مؤلفه‌های توانمندسازی زنان روستایی استان لرستان با استفاده از پژوهش روش‌های آمیخته. روستا و توسعه، 26(2)، 254-227. https://doi.org/10.30490/rvt.2023.359143.1467
20. عابدی جعفری، حسن، تسلیمی، محمدسعید، فقیهی، ابوالحسن و شیخ‌زاده، محمد (1390). روش تحلیل مضمون و شبکه مضامین، روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی، 10، 198-151. https://doi.org/10.30497/smt.2011.163
21. عبداللهی، محسن و بشیری‌موسوی، مهشید (1394). نقش سازمان‌های جامعه مدنی در فقرزدایی. رفاه اجتماعی، ۱۵ (۵۹)، ۳۲-۷. http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2375-fa.html
22. عظیمی، میترا و ویسی، سیمین (1399). مطالعۀ کیفی نوع‌شناسی و عقلانیت حاکم بر سازمان‌های مردم‌نهاد (مورد مطالعه: محله هرندی در تهران). برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 11(42)، 101-41. https://doi.org/10.22054/qjsd.2020.11922
23. عظیمی، نرگس، علی‌بیگی، امیرحسین و پاپ‌زن، عبدالحمید (1401). الگویی برای توانمندسازی زنان روستایی شهرستان کرمانشاه. روستا و توسعه، 25(4)، 86-67. https://doi/org/10.30490/rvt.2021.354399.1354
24. فلیک، اووه (1390). درآمدی بر تحقیق کیفی (هادی جلیلی،مترجم). تهران: نی.
25. قادرزاده، امید و کریمی، ایوب (1399). فعالیت در سازمان‌های مردم‌نهاد؛ برساخت شبکۀ ارتباطی جدید به‌مثابۀ جایگزین محدودیت‌های ساختاری: ارائۀ نظریه زمینه‌ای. مسائل اجتماعی ایران، ۱۱(۱)، ۲۳۲-۲۰۳. http://dx.doi.org/10.29252/jspi.11.1.203
26. قادرزاده، امید و فروغی، رحمت (1403). سازمان‌های غیردولتی و برساخت مسائل اجتماعی (مطالعۀ اتنوگرافیک سازمان‌های غیردولتی سردشت). مسائل اجتماعی ایران، ۱۵(۱)، ۱۵۲-۱۱۳. http://dx.doi.org/10.61186/jspi.15.1.113
27. لدویت، مارگارت (1397). نگرشی انتقادی به توسعه جماعتمحور (منیژه نجمعراقی، مترجم). تهران: نی.
28. محبوبی شریعت‌پناهی، نسیم‌السادات (1398). ارائه الگوی مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد در دسترسی زنان به حقوق اجتماعی در ایران. رساله دکتری رشته مطالعات زنان، دانشگاه تربیت مدرس.
29. محبوبی شریعت‌پناهی، نسیم‌السادات، افتخاری، عبدالرضا و فلاحتی، لیلا (1400). مطالعه رابطه عوامل مؤثر بر مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد در دسترسی زنان به شهروندی در ایران. فصلنامه مطالعات میان‌فرهنگی، 16(49)، 81-61. https://sanad.iau.ir/Journal/icsq/Article/1097733
30. محمدی، غلامحسن (1393). بررسی تطبیقی لیبرالیسم و نئولیبرالیسم و مارکسیسم و نئومارکسیسم در اقتصاد جهانی. نشریه راهبرد، 23(72)، 241-256. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.10283102.1393.23.3.6.6
31. نوذری، حمزه و اسکندری‌نژاد، علیرضا (1403). مسائل سازمان‌های خیریه در ارتباط با دولت و بازار. مسائل اجتماعی ایران، ۱۵(۲)، 299-269. http://dx.doi.org/10.61186/jspi.15.2.269
32. واعظی، طیبه و صادقی، محسن (1388). موانع تشکیل و کارآمدی سازمان‌های غیردولتی در ایران. پژوهش‌های حقوقی، 8(15)، 407-357. https://jlr.sdil.ac.ir/article_42050.html
33. ویسی، سیمین و عظیمی، میترا (1399). مطالعۀ جامعه‌شناسانۀ تحقق فضای همکاری در سازمان‌های مردم‌نهاد (مورد مطالعه: محلۀ هرندی تهران). مجله مطالعات اجتماعی ایران، 14(3)، 141-120. https://doi.org/10.22034/jss.2020.244231
34. Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
35. Covin, J. G., & Miles, M. P. (1999). Corporate Entrepreneurship and the Pursuit of Competitive Advantage. Entrepreneurship Theory and Practice, 23(3), 47-63. https://doi.org/10.1177/104225879902300304
36. Filip, V. (2020). The third sector and the new development paradigms. Review of Economic Studies and Research Virgil Madgearu, 13(2), 67-85. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=951404
37. Friedmann, J. (1992). Empowerment: The politics of alternative development. John Wiley & Sons.
38. Xaba, T. (2015). From public–private partnerships to private–public stick ’em ups! NGOism, neoliberalism, and social development in post-apartheid South Africa. International Social Work, 58(2), 309-319. https://doi.org/10.1177/0020872813497385
39. Ismail, F., & Kamat, S. (2018). NGOs, Social Movements and the Neoliberal State: Incorporation, Reinvention, Critique. Critical Sociology, 44(4-5), 569-577. https://doi.org/10.1177/0896920517749804
40. Kamat, S. (2004). The Privatization of Public Interest: Theorizing NGO Discourse in a Neoliberal Era. Review of International Political Economy, 11(1), 155–176. http://www.jstor.org/stable/4177492
41. Karim, L. (2014). Analyzing Women’s Empowerment: Microfinance and Garment Labor in Bangladesh. The Fletcher Forum of World Affairs, 38(2), 153–166. http://www.jstor.org/stable/45289749
42. Khan, A. R., & Bibi, Z. (2011). Women's socio-economic empowerment through participatory approach: a critical assessment. Pakistan Economic and Social Review, 49(1), 133–148. http://www.jstor.org/stable/41762427
43. Kilby, P. (2010). NGOs in India: The challenges of women's empowerment and accountability (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203842720
44. Lim, A. (2022). Nonprofits as socially responsible actors: Neoliberalism, institutional structures, and empowerment in the United Nations Global Compact. Current Sociology, 70(3), 454-471. https://doi.org/10.1177/0011392120986216
45. Petras, J. (1997). Imperialism and NGOs in Latin America. Monthly review, 49(7), 10-27. https://doi.org/10.14452/MR-049-07-1997-11_2
46. Vanita, K. (2021, March 5). An overview of roles and functions of NGO in India - Corpbiz. Corpbiz. https://corpbiz.io/learning/roles-and-functions-of-ngo-in-india/
47. Mitchell, K., & Pallister-Wilkins, P. (Eds.). (2023). The Routledge International Handbook of Critical Philanthropy and Humanitarianism (1st ed.). Routledge.
48. Sarson, L. (2009). National interests and international consensus: The case for a human rights approach to Canadian foreign policy. University of Waterloo (Canada).
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
