شمارۀ جدید فصلنامه (تابستان 1404) منتشر شد
دوره 16، شماره 2 - ( 2-1404 )
جلد 16 شماره 2 صفحات 52-9 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Asgharzadeh A, Babaiefard A, Tamannaifar M. (2025). The Commodification of Education and the Reproduction of Educational Inequality:
Teachers’ Narratives in Tabriz (A Qualitative Study). Social Problems of Iran. 16(2), 9-52.
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3796-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3796-fa.html
اصغرزاده احمد، بابایی‌فرد اسدالله، تمنایی‌فر محمدرضا. پولی‌شدن آموزش و بازتولید بی‌عدالتی آموزشی: روایت معلمان در تبریز (مطالعۀ کیفی) مسائل اجتماعی ایران 1404; 16 (2) :52-9
1- دانشجوی دکتری مسائل اجتماعی ایران، دانشیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم انسانی و حقوق، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
2- دانشیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم انسانی و حقوق، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران ،babaiefardm@gmail.com
3- دانشیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم انسانی و حقوق، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
2- دانشیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم انسانی و حقوق، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران ،
3- دانشیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم انسانی و حقوق، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
چکیده: (51 مشاهده)
تحقیق حاضر به دنبال واکاوی روایت‌های معلمان دربارۀ بازتولید بی‌عدالتی آموزشی در بستر پولی‌شدن آموزش است. عدالت آموزشی در دسترسی برابر به امکانات و فرصت‌های یادگیری معنا می‌یابد؛ امری که در وضعیت کنونی نظام آموزشی ایران به یکی از چالش‌های اساسی بدل شده است. این پژوهش با تکیه بر نظریه‌های بوردیو، ایلیچ و کلمن، به بررسی نابرابری آموزشی پرداخته و با بهره‌گیری از روش تحلیل مضمونِ روایی و انجام مصاحبۀ عمیق با ۳۰ نفر از معلمان انواع مدارس شهر تبریز، چگونگی بازتولید بی‌عدالتی آموزشی را در این شهر تحلیل کرده است. یافته‌ها نشان داد که فرایند پولی‌شدن آموزش، به‌طور معناداری به بازتولید نابرابری در مدارس منجر شده است. مضمون اصلی پژوهش بیان می‌کند آموزش (که باید وسیلۀ تحرک اجتماعی، تغییر مثبت و دسترسی برابر به فرصت‌ها و امکانات باشد)، بیش‌ازپیش به سمت پولی‌شدن سوق یافته است. تمایز اجتماعی و فرهنگی، گرایش به مدارس پولی و غیردولتی، نابرابری در دسترسی به آموزش باکیفیت و فقر خانواده‌ها و پیامدهای آموزشی آن، چهار مضمون کلیدی مرتبط با پولی‌شدن آموزش‌اند. همچنین، نتایج نشان داد که در شرایط پولی‌شدن آموزش، عواملی همچون سلطۀ فضای مجازی بر فرایند یاددهی-ادگیری و عدم دسترسی برابر دانش‌آموزان به آن، کم‌رنگ شدن نقش تربیتی مدارس و کاهش کارکردهای آموزشی و فقر خانواده‌های ساکن در مناطق کم‌برخوردار، بستر بازتولید بی‌عدالتی آموزشی را فراهم ساخته است. درنهایت، این یافته‌ها بر ضرورت سیاست‌گذاری در سطوح مختلف برای کاهش نابرابری‌های آموزشی تأکید می‌کنند.
واژه‌های کلیدی: پولی‌شدن آموزش، بی‌عدالتی آموزشی، تحلیل مضمونِ روایی، بازتولید اجتماعی، مدارس غیردولتی
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
مسائل اجتماعی
دریافت: 1403/9/15 | پذیرش: 1403/11/15 | انتشار: 1404/6/2
دریافت: 1403/9/15 | پذیرش: 1403/11/15 | انتشار: 1404/6/2
فهرست منابع
1. اپل، مایکل دبلیو (1395) آیا آموزش می‌تواند جامعه را تغییر دهد؟ (نازنین میرزا بیگی، مترجم). تهران: آگاه.
2. استربرگ، کریستین. جی (1384). روش‌های تحقیق کیفی درعلوم اجتماعی، (احمد پوراحمد و علی شماعی، مترجمان). یزد: دانشگاه یزد.
3. اعرافی، علیرضا و کاظمی، سیدعنایت‌اله (1403). پولی‌سازی و تجاری‌سازی آموزش از دیدگاه فقه تربیتی. فصلنامه تربیت اسلامی، 19(49)، ۲۱-۳۵.
4. ایلیچ، ایوان (1389). مدرسه‌زدایی از جامعه (داور شیخاوندی، مترجم). تهران: گیسا.
5. بوردیو، پی‌یر (1396). انسان دانشگاهی (حسن چاوشیان، مترجم). تهران: کتاب پارسه.
6. بوردیو، پی‌یر (1401). نظریه کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی (مرتضی مردی‌ها، مترجم). تهران: نقش و نگار.
7. بوردیو، پی‌یر (۱۴۰۲). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی (حسن چاوشیان، مترجم). تهران: ثالث.
8. جنکینز، ریچارد (۱۳۹۶). پی‌یر بوردیو (لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، مترجمان). تهران: نی.
9. حسین‌زاده، علی‌حسین و مومبینی، محمدعلی (۱۳۹۷). بررسی نقش سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بر نابرابری آموزشی. مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، ۶(۲۵)، ۲۱۳-۲۳۲.
10. ذکایی، محمدسعید (۱۴۰۲). هنر انجام پژوهش کیفی (از مسئله‌یابی تا نگارش). تهران: آگاه.
11. رأفتی، رضا، شهرکی‌پور، حسن و ناظم، فتاح (۱۳۹۸). شناسایی عوامل و مؤلفه‌های نابرابری آموزشی در مناطق آموزش‌وپرورش شهر مشهد به‌منظور ارائه الگوی مطلوب. دوفصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، ۸(۱۵)، ۵۷-۸۰.
12. ربانی، رسول و انصاری، ابراهیم (۱۳۹۸). جامعه‌شناسی قشرها و نابرابری‌های اجتماعی (چاپ ششم). تهران: سمت.
13. زارع شاه‌آبادی، اکبر و بنیاد، لیلا (۱۳۹۳). بررسی عوامل مؤثر بر نابرابری آموزشی در بین دانش‌آموزان شهر کازرون. مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، ۴(۱۳)، ۳۹-۶۸.
14. ساخارپولوس، جرج و وودهال، مورین (۱۳۷۳). آموزش و توسعه: تحلیلی از گزینش‌های سرمایه‌گذاری (پریدخت وحیدی و حمید سهرابی، مترجمان). چاپ دوم، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
15. سندل، مایکل (۱۴۰۲). آنچه با پول نمی‌توان خرید (حسن افشار، مترجم). تهران: مرکز.
16. شارع‌پور، محمود و خوشفر، غلامرضا (۱۳۸۱). رابطه سرمایه فرهنگی با هویت اجتماعی جوانان (مطالعه موردی شهر تهران). نامه علوم اجتماعی، ۲۰، ۱۳۳-۱۴۷.
17. شُویره، کریستیین و فونتن، اولیویه (۱۳۸۵). واژگان بوردیو (مرتضی کتبی، مترجم). تهران: نی.
18. طلوعی، وحید و خالق‌پناه، کمال (۱۳۸۷). روایت‌شناسی و تحلیل روایت. مجله خوانش، ۵۲، ۴۵-۵۱.
19. عبداله‌زاده، نسیم، بلندهمتان، کیوان و شیربیگی، ناصر (۱۴۰۱). اتنوگرافی انتقادی کالایی‌شدن آموزش (مورد مطالعه: مناطق حاشیه‌نشین شهر سنندج). فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، ۱۱(۴)، ۹۹۳-۱۰۰۸.
20. فلیک، اووه (۱۴۰۱). درآمدی بر تحقیق کیفی (هادی جلیلی، مترجم). چاپ سیزدهم، تهران: نی.
21. کالینیکوس، آلکس. (۱۳۹۱). دانشگاه‌ها در جهانی نئولیبرال (پیمان حکمت‌پور، مترجم). بازیابی از http://www.takbook.com/183964-historic-ebooks/daneshgahha-dar-jahani-neoliberal-ebook
22. کرسول، جان (۱۴۰۲). پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد (حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، مترجمان). تهران: صفار.
23. گرنفل، مایکل (۱۳۹۸). مفاهیم کلیدی بوردیو (محمدمهدی لبیبی، مترجم). تهران: افکار.
24. گروه مشاوران یونسکو (۱۳۹۸). فرایند برنامه‌ریزی آموزشی (فریده مشایخ، مترجم). چاپ بیست‌وهشتم، تهران: مدرسه.
25. گلمکانی، پروین، هروان، حسین و نوغانی، محسن (۱۳۹۲). تبیین جامعه‌شناختی ادراک عدالت آموزشی در بین دانشجویان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
26. محمدپور، احمد (1392). روش تحقیق کیفی ضدروش. تهران: جامعه‌شناسان.
27. محمدی، حمداله و زیباکلام، فاطمه (۱۳۹۳). نئولیبرالیسم و تجاری‌سازی تربیت. پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، ۴(۲)، ۹۵-۱۱۵.
28. محمدی، محمد، کشاورزی، فاطمه، ناصری‌جهرمی، رضا، حسام‌پور، زهرا، میرغفاری، فاطمه و ابراهیمی، شهلا (۱۳۹۹). تجزیه‌وتحلیل تجربیات والدین دانش‌آموزان دبستانی از چالش‌های یادگیری الکترونیکی با شبکه‌های اجتماعی در هنگام شیوع ویروس کرونا. تحقیقات آموزشی، ۸(۴۰)، ۷۴-۱۰۱.
29. مسعودی، عصمت (۱۳۸۰). طراحی الگوی دسترسی یکسان به فرصت‌های آموزش علمی–کاربردی. رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تحقیقات و دکتری.
30. میرانی‌سرگزی، نرگس، حیدری‌آبروان، محمدجواد، عسکری، مهتاب و خوش‌خواهش، رؤیا (۱۳۹۹). کرونا و چالش‌های آموزش در ایران. دومین همایش روان‌شناسی، علوم تربیتی، علوم اجتماعی و مشاوره، پاندوا، ایتالیا.
31. نظری‌رودبالی، فاطمه (۱۳۹۲). مقایسه مؤلفه‌های نابرابری آموزشی بر اساس مکتب انتقادی با مؤلفه‌های نابرابری آموزشی در نظام آموزشی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
32. Ball, Stephen J. (2004, June 17). Education for sale! The commodification of everything? [Conference paper/lecture]. Institute of Education, University of London. Retrieved from http://www.asu.edu/educ/epsl/CERU/articles/CERU-0410-253-OWI.pdf
33. Ball, Stephen J. (2005). The commercialisation of education in England: Towards a new form of social relations. [Keynote address]. Japan–UK Education Forum, Kyoto, Japan.
34. Bernstein, Basil. (1996). Pedagogy, symbolic control and identity: Theory, research, critique. London, UK: Taylor & Francis.
35. Macris, Vicki. (2011). The ideological conditions of social reproduction. Journal for Critical Education Policy Studies, 9(1), 20–46.
36. Maxwell, Joseph A. (1992). Understanding and validity in qualitative research. Harvard Educational Review, 62(3), 279–300.
37. Moisil, Ioana I. (2008). A model of the student behaviour in a virtual educational environment. International Journal of Computers, Communications & Control, 3(Suppl.), 108–115.
38. Nash, Roy. (2000, December). Educational inequality: The special case of Pacific students. Social Policy Journal of New Zealand, 15, 69–86.
39. Polat, Serdar, & Türkyılmaz, Ahmet Sinan. (2019, November 1). Inequality of education in Turkey: A comparison of demographic groups. Working paper submitted to EPC 2020. Retrieved from https://epc2020.popconf.org/uploads/201022
40. Vignoles, Anna, & Meschi, Elena. (2010). The determinants of non-cognitive and cognitive schooling outcomes (CEE Special Report No. 004). London: Centre for the Economics of Education, London School of Economics.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
کلمات کلیدی
نشریه, مجلۀ علمی, مقالۀ علمی, مقالۀ پژوهشی, داوری، ارزیابی، کمیسیون نشریات، ارسال، دریافت، اصلاح، پذیرش، رَد، چاپ و انتشار
نشریه تحت قوانین Creative Commons Attribution-NonCommercial ۴.۰ International License (CC-BY-NC) منتشر میشود.
