شمارۀ جدید فصلنامه (پاییز 1403) منتشر شد
دوره 15، شماره 1 - ( 1-1403 )
جلد 15 شماره 1 صفحات 39-9 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Babaei-Nasir M, Momeni F, Rahmanzadeh A. (2024). Thematic Analysis of Deprivations of Female Heads of Households in the Spatial Traps of Poverty (an experimental study in Tehran). Social Problems of Iran. 15(1), 9-39. doi:10.61186/jspi.15.1.9
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3696-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3696-fa.html
بابایی‌نصیر مینا، مؤمنی فرشاد، رحمان‌زاده سیدعلی، ساروخانی باقر، باصری علی. محرومیت‌های زنان سرپرست خانوار در تله‌های فضایی فقر (مطالعه‌ای تجربی در شهر تهران) مسائل اجتماعی ایران 1403; 15 (1) :39-9 10.61186/jspi.15.1.9
مینا بابایی‌نصیر1 
، فرشاد مؤمنی* 2، سیدعلی رحمان‌زاده3 ، باقر ساروخانی4 ، علی باصری5
، فرشاد مؤمنی* 2، سیدعلی رحمان‌زاده3 ، باقر ساروخانی4 ، علی باصری5
1- دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2- استاد اقتصاد، دانشکدۀ اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران ،farshad.momeni@gmail.com
3- استادیار علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران
4- استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
5- استادیار گروه مردم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
2- استاد اقتصاد، دانشکدۀ اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران ،
3- استادیار علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران
4- استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
5- استادیار گروه مردم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
چکیده: (955 مشاهده)
فقر هنگامی با خود تله به همراه دارد که دور باطل تلاش‌های فقیر را تحلیل می‌بَرد. در چنین وضعیتی مسئلۀ فقر بیش‌ازپیش به امر پیچیده‌ای تبدیل می‌شود. تلۀ فقر برای زنان سرپرست خانوار به دلایل زیستی و اجتماعی متفاوت از مردان است و محرومیت‌های شکل‌گرفته ویژگی‌های خاصی دارد. پژوهش حاضر شناخت محرومیت‌های زنان سرپرست خانوار در تله‌های فضایی فقر را مدنظر داشته است. در این پژوهش با بهره‌گیری از روش‌شناسی کیفی و نیز تکنیک مصاحبۀ عمیق نیمه‌ساختاریافته، به جمع‌آوری داده‌ها در حومۀ منطقۀ 19 شهر تهران یعنی محلۀ مرتضی‌گِرد پرداخته شد. با نمونه‌گیری هدفمند و معیار اشباع نظری، ضمن مصاحبه با 17 زن سرپرست خانوار، با اتکا به تکنیک تحلیل مضمون در سه مرحلۀ کدگذاری معنایی، تلخیص و تفسیر تحلیل داده‌ها انجام شد. بر پایۀ یافته‌ها، سه محرومیت اصلی در محلۀ مرتضی‌گِرد عبارت بود از: محرومیت اقتصادی (فرصت‌های محدود، کمبود پول، فقدان مسکن ملکی، هزینه‌های سربارگی، بی‌قدرتی و بی‌عدالتی در کار و دستمزد)، محرومیت اجتماعی (ضعف جسمانی، حمایت نهادی، ناامیدی و نگرانی، بازتولید زندگی زنان سرپرست خانوار، فضای نامناسب و دسترسی محدود) و تعاملات اجتماعی (اعتماد، مشارکت و حمایت زنان سرپرست خانوار، خودمحروم‌سازی و طرد اجتماعی در تعامل با همسایه و اقوام). محرومیت‌های شکل‌گرفته برای زنان سرپرست خانوار در محلۀ مرتضی‌گِرد، هم‌افزایی این محرومیت‌ها را در پی داشته که برآیند آن تشدید فقر زنان سرپرست خانوار و شکل‌گیری دور باطل از چرخۀ فقر در این محله و بازتولید آن برای نسل‌های آتی بوده است. به نظر می‌رسد شرایط ساختاری حاکم بر این محله و همچنین ویژگی‌های فردی زنان سرپرست خانوار، شکستن این چرخه و رهایی از این تله را دشوار کرده است.
واژه‌های کلیدی: زنان سرپرست خانوار، تلۀ فضایی فقر، محرومیت اقتصادی، محرومیت اجتماعی، تعاملات اجتماعی.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
فقر و نابرابری
دریافت: 1402/11/9 | پذیرش: 1402/12/15 | انتشار: 1403/3/25
دریافت: 1402/11/9 | پذیرش: 1402/12/15 | انتشار: 1403/3/25
فهرست منابع
1. احمدنیا، شیرین و کامل قالیباف، آتنا (1396). زنان سرپرست خانوار در تهران، مطالعه کیفی تجربیات، چالش‌ها و ظرفیت‌های آنان. فصلنامۀ رفاه اجتماعی، 17(65)، 137-130.
2. براتی، محمدعلی و ابراهیمی سالار، تقی (1397). عوامل مؤثر بر فقر در خانوارهای دارای سرپرست زن ایرانی. فصلنامۀ رفاه اجتماعی، 68، 85-43.
3. برادران، مراد، غفاری، غلامرضا، محمدجواد و ربیعی، علی (1396). حاشیه‌نشینی: تحلیل جامعه‌شناختی مسائل اجتماعی سیاست‌های مسکن و پدیدۀ غیررسمیت (بررسی نمونۀ میان‌آباد، اسلامشهر، تهران). بررسی مسائل اجتماعی ایران (نامه علوم اجتماعی)، 8(1)، 231-209.
4. بمانیان، محمدرضا، رضایی‌راد، هادی و منصوررضایی، مجید (1390). ارزیابی خصیصه‌های اقتصادی در شناسایی گستره‌های فقر شهری با استفاده از تکنیک دلفی و AHP مطالعه موردی: شهر کاشمر. فصلنامه مدیریت شهری، 9(ویژه‌نامه)، 166-153.
5. چمبرز، رابرت (1376). اولویت‌بخشی به فقرای روستایی. ترجمه مصطفی ازکیا، تهران: دانشگاه تهران.
6. راغفر، حسین، کردبچه، حمید و پاک‌نیت، مرضیه (1391). تله‌های فقر در اقتصاد متکی به منابع طبیعی ایران. پژوهش‌نامه اقتصادی، 12(45)، 171-143.
7. رفیعیان، مجتبی و زاهد، نفیسه (1400). تحلیل فضایی تله‌های فقر و محرومیت شهری در شهر قم. فصلنامه آمایش محیط، 14(54)، 46-21.
8. زمانی، سمیرا، بارزی، زهره و اخباری، سهیلا (1397). بررسی آماری ویژگی‌های اجتماعی زنان سرپرست خانوار و خودسرپرست، تهران. مرکز آمار و اطلاعات راهبردی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.
9. سن، آمارتیا (1392). اندیشه عدالت. ترجمه وحید محمودی و هرمز همایون‌فر، چاپ دوم، تهران: کندوکاو.
10. شادی‌طلب، ژاله و گرایی‌نژاد، علیرضا (1383). فقر زنان سرپرست خانوار. فصلنامه پژوهش زنان، 2(1)، 70-49.
11. شکوری، علی و سعیدی، علی‌اصغر (1393). فقر خانواده و زنان شهری. نشریه مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 4(10)، 108-73.
12. عزیزی، منصور، موحد، علی، ساسان‌پور، فرزانه و کرده، نعمت (1393). تحلیلی بر وضعیت فقر شهری. فصلنامۀ اطلاعات جغرافیایی سپهر، 8(23)، 69-60.
13. فطروس، محمدحسن و قدسی، سوده (1397). فقر چندبعدی زنان و مردان سرپرست خانوار در مناطق شهری و روستایی ایران با استفاده از روش آلکایر و فوستر. رفاه اجتماعی، 18(69)، 222-185.
14. فیروزآبادی، سیداحمد و صادقی، علیرضا (1394). طرد اجتماعی: رویکرد جامعه‌شناختی به محرومیت. چاپ دوم، تهران: جامعه‌شناسان.
15. قادری، صلاح‌الدین، کریمی، علیرضا، سلیمانی، سمیه، کارگر اسفندآبادی، خدیجه و عنبری روزبهانی، مهدخت (1401). مطالعه نقش مدیریت شهری نوین در کاهش آسیب‌های اجتماعی زنان سرپرست خانوار با تأکید بر شهر کرج. مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، 21(2)، 175-149.
16. گیدنز، آنتونی (1383). جامعه‌شناسی. ترجمه محسن صبوری، تهران: نی.
17. محمدپور، احمد (1392الف). ضدروش (منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی). جلداول، چاپ دوم، تهران: جامعه‌شناسان.
18. محمدپور، احمد (1392ب). ضد روش (مراحل و رویه‌های علمی در روش‌شناسی کیفی). جلد دوم، چاپ دوم، تهران: جامعه‌شناسان.
19. موحد، علی و ولی‌نوری، سامان (1396). تحلیل پویایی فقر شهری در کلان‌شهر تهران 90-1375. جغرافیا (فصلنامه علمی انجمن جغرافیایی ایران)، 15(55)، 50-37.
20. - Bird, Kate, Higgins, Kate & Harris, Dan (2010). Spatial poverty traps, an overview Working. Manchester: CPRC, University of Manchester.
21. Chambers, Robert (1998). Rural Development: Putting the last First, Translated by Mostafa Azkia, Tehran: Tehran university Publishing.
22. Dubihlela, Dorah (2011). Socio-economic challenges and the survival mechanisms for the female-headed households in the Bophelong Township, Degree: North-West University.
23. Grant, Ursula (2010). Spatial Inequality and Urban Poverty Traps. Overseas Development Institute Working Paper 326.
24. Household. Women’s Research Quarterly, 2(1), 49-70.
25. Kadaluka, Gloria Thamo (2019). Changing gender roles: challenges and strategies of female headship in Motherwell, (Thesis). Nelson Mandela Metropolitan University.
26. Nishimwe-Niyimbanira, Rachel (2013). The relationship between gender and poverty in a South African township/Degree: North-West University.
27. Sachs, Jeffrey (2005). The End of Poverty: Economic Possibilities for our Time. New York: The Penguin Books.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
