شمارۀ جدید فصلنامه (تابستان 1403) منتشر شد
دوره 12، شماره 2 - ( 12-1400 )
جلد 12 شماره 2 صفحات 136-115 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Daneshmehr H, Hedayat O. (2022). Border-Residents and to Marginalize of Education: Institutional Ethnography of the Situation of Education in the Border Areas of Kurdistan Province. Social Problems of Iran. 12(2), 115-136.
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3287-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3287-fa.html
دانش مهر حسین، هدایت عثمان. مرزنشینی و به‌حاشیه‌راندگی امر آموزش: اتنوگرافی نهادی وضعیت آموزش‌وپرورش در مناطق مرزی استان کردستان مسائل اجتماعی ایران 1400; 12 (2) :136-115
مرزنشینی و به‌حاشیه‌راندگی امر آموزش: اتنوگرافی نهادی وضعیت آموزش‌وپرورش در مناطق مرزی استان کردستان
حسین دانش مهر* 
1، عثمان هدایت2
1، عثمان هدایت2
1- دانشیار، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران ، hdaneshmehr@yahoo.com
2- دانشجوی دکتری، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز
2- دانشجوی دکتری، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز
چکیده: (1651 مشاهده)
مفروضهٔ بنیادین این پژوهش، این نکته است که مناطق مرزی به دلیل ماهیت توسعه‌نیافتگی در زمرهٔ مناطق منزوی قرار گرفته‌اند و موقعیت مرزنشینی، مایهٔ به‌حاشیه‌رفتن آموزش در این مناطق شده است. در این نوشتار، با بهره‌گیری از رویکردهای مطرح در زمینهٔ نابرابری آموزشی ازجمله نظریات راولز، بوردیو و ایلیچ، باولز و گینتیس؛ وضعیت آموزش در مناطق مرزی دهستان ننور و دهستان خاو و میرآباد تبیین شده است. در این راستا با تحلیل داده‌ها، آمار و اسناد آموزشی در ابلاغیه‌ها، اسناد توسعه‌ای، سایت‌ها و بخشنامه‌های نهاد آموزش‌وپرورش و همچنین مصاحبه با معلمان، مدیران و مطلعین، به بررسی چگونگی آموزش نهادی در مناطق موردمطالعه با به‌کارگیری روش اتنوگرافی نهادی پرداخته‌ایم.
نتایج نشان می‌دهد به دلیل غلبهٔ اقتصاد مرزی، کمبود امکانات آموزشی و نبود عدالت آموزشی، بیکاری و کولبری و به دنبال آن شکل‌گیری سوژه‌های «سرباز-معلم-کولبر» و «دانش‌آموز-کولبر» و نبودِ آموزگاران ورزیده و باسابقه و همچنین عوامل و دلایل فرهنگی؛ آموزش در مناطق مرزیِ موردمطالعه به حاشیه رفته و درنهایت سبب ترک‌تحصیل دانش‌آموزان، افزایش بی‌سوادی و تشدید توسعه‌نیافتگی شده است. ازاین‌رو لازم است در سیاست‌ها و برنامه‌های کلان کشوری به‌ویژه در برنامه‌های نهادهای مربوط به آموزش رسمی و عمومی ازجمله آموزش‌وپرورش، تبعیض مثبتی در زمینهٔ ارتقای سطح آموزش، تخصیص امکانات و نیروهای مناسب در این مناطق انجام شود.
نتایج نشان می‌دهد به دلیل غلبهٔ اقتصاد مرزی، کمبود امکانات آموزشی و نبود عدالت آموزشی، بیکاری و کولبری و به دنبال آن شکل‌گیری سوژه‌های «سرباز-معلم-کولبر» و «دانش‌آموز-کولبر» و نبودِ آموزگاران ورزیده و باسابقه و همچنین عوامل و دلایل فرهنگی؛ آموزش در مناطق مرزیِ موردمطالعه به حاشیه رفته و درنهایت سبب ترک‌تحصیل دانش‌آموزان، افزایش بی‌سوادی و تشدید توسعه‌نیافتگی شده است. ازاین‌رو لازم است در سیاست‌ها و برنامه‌های کلان کشوری به‌ویژه در برنامه‌های نهادهای مربوط به آموزش رسمی و عمومی ازجمله آموزش‌وپرورش، تبعیض مثبتی در زمینهٔ ارتقای سطح آموزش، تخصیص امکانات و نیروهای مناسب در این مناطق انجام شود.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
امنیت
دریافت: 1399/8/7 | پذیرش: 1400/9/15 | انتشار: 1400/12/10
دریافت: 1399/8/7 | پذیرش: 1400/9/15 | انتشار: 1400/12/10
فهرست منابع
1. احمدرش، رشید؛ احمدی، هیوا و عبده‌زاده، سیروان. (۱۳۹۶). مطالعه انتقادی سیاست‌های توسعه اقتصادی مناطق مرزی کردستان. همایش بین‌المللی برنامه‌ریزی اقتصادی، توسعه پایدار و متوازن منطقه‌ای رویکردها و کاربردها، ۱۳ و ۱۴ اردیبهشت، سنندج.
2. احمدی، هیوا. (1395). تبیین جامعه‌شناختی هژمونی بازار و تحصیلات جوانان در مناطق مرزی (مطالعه موردی: شهر بانه و دهستان شوی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
3. اسماعیل‌سرخ، جعفر. (۱۳۸۰). کردستان و مسئله نابرابری‌های آموزشی. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، دوره 7، شمارۀ ۱۹: ۱۴۴_۱۸۱.
4. استراوس، انسلم و جولیت، کوربین (۱۳۹۴). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای. ترجمه: ابراهیم افشار. تهران: نشر نی.
5. ایلیچ، ایوان (1387). مدرسه‌زدایی از جامعه. ترجمه: الهه ضرغام. تهران: انتشارت رشد.
6. باینگانی، بهمن؛ جلاییپور، حمیدرضا (1395). مطالعه جامعه‌شناختی پیامدهای اقتصادی بازار و تجارت مرزی (اتنوگرافی انتقادی بازار مرزی بانه). فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره ۵، شمارۀ 4: ۵۳۹-۵۷۳.
7. بوردیو، پییر (1393). تمایز نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی. ترجمه: حسن چاوشیان. تهران: نشر ثالث.
8. بوردیو، پییر (۱۳۹۶)، درسی دربارهٔ درس، ترجمه ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.
9. پاک‌سرشت، سلیمان (۱۳۹۵). مسئله‌شناسی راهبردی در استان کردستان. تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.
10. پولانی، کارل (۱۳۹۱). دگرگونی بزرگ؛ خاستگاه‌های اقتصادی و سیاسی روزگار ما. ترجمه: محمد مالجو. تهران: نشر شیرازه.
11. خالق‌پناه، کمال؛ کریم‌زاده، هیوا (۱۳۹۰). فرهنگ‌های مصرف محلی در شهر بانه: اتنوگرافی فرهنگ محلی در مواجهه با امر جهانی. پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران. دوره 6، شمارۀ ۱: 82-63.
12. دانش‌مهر، حسین؛ خالق‌پناه، کمال و هدایت، عثمان. (۱۳۹۹). توسعه مرزمحور و اضمحلال ظرفیت‌ها و فرصت‌های اجتماعات مرزی؛ با تأکید بر نقد بازارچه‌های مرزی (موردمطالعه؛ بازارچه‌های مرزی ننور شهرستان بانه و خاو و میرآباد شهرستان مریوان). فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه توسعه اجتماعی، سال یازدهم، شمارۀ 43: ۱۷۸_۲۴۱.
13. دریان‌آستانه، علیرضا؛ سعدی، سیما (1396)، ارزیابی و سطح‌بندی عدالت آموزشی افراد کم‌توان روستایی در سطح استان‌های کشور بر اساس مدل پرومته. دو فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، دوره 5، شمارۀ 10: ۹۲-۱۱۳.
14. دریان‌آستانه، علیرضا؛ طهماسبی، سیامک و رضایی، پاتید. (1394). تحلیل الگوی نابرابری فضای آموزشی شهرستان‌های کشور. دو فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، دوره ششم، شمارۀ 10: 32_50.
15. دوالت، مارجوری آل (۱۳۸۵). روش رهایی‌بخش مطالعات زنان و پژوهش اجتماعی. ترجمه: هوشنگ نایبی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
16. دیداری، چنور؛ محسنی، رضاعلی و بحرانی، محمدحسین. (۱۳۹۸). بررسی عوامل مؤثر بر توسعه نامتوازن در استان کردستان با تأکید بر شاخص‌های توسعه اقتصادی. دو فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دوره 8، شمارۀ 2: ۱۹۷_۱۶۷.
17. رحیمی، محمد؛ کاکادزفولی، امین و کاکادزفولی، آتیس. (۱۳۹۶). سنجش میزان توسعه‌یافتگی استان‌های کشور ازنظر شاخص آموزشی با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه. دو فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، دوره 16، شمارۀ 10: ۲۹_۱۲.
18. سلطانیان، شریف؛ مفاخری باشماق، جمیل (۱۳۹۸). شناسایی شرایط علّی تأثیرگذار بر توسعه اقتصاد مرزی (مورد مطالعه استان کردستان). دو فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دوره 8، شمارۀ 2: ۲۸۰_۳۱۰.
19. علیزاده، یحیی. (۱۳۹۳). تجزیه‌وتحلیل و ترازگذاری توسعه آموزشی در نمونه‌های مناطق آموزش‌وپرورش استان اردبیل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. دانشگاه محقق اردبیلی.
20. فتاحی؛ سجاد، رفیعی، نسترن و چغازردی، جلال. (1395). مسئله‌شناسی راهبردی توسعه در استان کردستان. تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.
21. فلیک، اووه (۱۳۸۷). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه: هادی جلیلی. تهران: نشر نی
22. فیروزآبادی، سیداحمد؛ راغفر، حسین و احمدی، هیوا. (۱۳۹۹). سیاست‌های تجارت مرزی و نقش آن در زندگی تحصیلی جوانان مرزنشین. بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره دهم، شمارۀ 2: ۲۹-۵۴.
23. قادرزاده، امید؛ خالق‌پناه، کمال و کریم‌زاده، هیوا. (۱۳۹۷). مصرف و هویت مطالعه مردم‌شناختی جوانان بازاری شهر بانه. راهبرد فرهنگ، سال یازدهم، شمارۀ 41: 45-74.
24. کریمی موغاری، زهرا؛ براتی، جواد (۱۳۹۶). تحلیل سطح نابرابری منطقه‌ای استان‌های ایران: تحلیل شاخص ترکیبی چندبعدی. فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعهٔ اقتصادی، دوره 7، شمارۀ 26: ۴۹_۷۰.
25. گرنفل، مایکل (۱۳۹۳). مفاهیم کلیدی پییر بوردیو. ترجمه: محمدمهدی لبیبی. تهران: نشر افکار.
26. لک، احمد؛ آسوده، نجیب‌الله (1393). تحلیل رابطه آموزش‌و پرورش و نابرابری‌های جنسیتی. پنجمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران.
27. محمدپور، احمد (1392). تجربهٔ نوسازی. تهران: جامعه‌شناسان.
28. مرادی، مسعود. (1383). بررسی برابری فرصت‌های آموزشی در دورهٔ متوسطه و عوامل مرتبط با آن در مناطق آموزشی استان زنجان در سال تحصیلی 82_ 81. پایان نامهٔ کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
29. نبی‌زاده سرابندی، سیما. (1384). بی‌عدالتی در فرصت‌های آموزشی استان سیستان و بلوچستان. پژوهش زنان، دوره 3، شمارۀ 3: ۱۷۵- ۱۵۵.
30. هاردینگ، ساندرا (۱۳۹۴). آیا روش‌پژوهش فمینیستی وجود دارد؟ در «فمینیسم و روش‌شناسی». http://docs.praxies.org/Feminism-and-Methodology_Farsi.pdf (20/12/399)
31. هدایت، عثمان؛ باسیتی، شهرام (۱۳۹۹). مرزنشینی، اقتصاد مرزی و آسیب‌های خانواده (موردمطالعه؛ شهرهای مرزی بانه و مریوان). فصلنامه رفاه اجتماعی، دوره ۲۰، شمارۀ ۷۷: ۱۴۱-۱۸۰.
32. هدایت، عثمان؛ باسیتی، شهرام (۱۴۰۰). مرزنشینان و وابستگی به نهادهای حمایتی: مردم‌نگاری نهادی سیاست‌های حمایتی در روستاهای مرزی دهستان خاو و میرآباد شهرستان مریوان. فصلنامه پژوهش‌های روستایی، دوره ۱۲، شمارۀ ۱: ۹۳_۸۰.
33. ویسی، اکبر؛ حسین‌زاده دلیر، کریم و عزت‌پناه، بختیار. (۱۳۹۳). بررسی و تحلیل نابرابری‌های توسعه در سازمان فضایی استان‌های ایران. فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال دوم، شمارۀ 6: ۶۷_۸۲.
34. ویسی‌تاب، فتح‌الله؛ بابایی‌اقدم، فریدون، علی‌پور، خالد و نیازی، چیا (۱۳۹۴). ارزیابی و رتبه‌بندی سطح توسعه‌یافتگی آموزشی استان‌های منطقه زاگرس با استفاده از مدل چندمعیاره وایکور. دو فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، دوره ششم، شمارۀ 10: 12_29.
35. سایت‌ها و منابع آماری
36. پایگاه خبری ربیع، https://raby.ir. بازیابی شده در تاریخ 25 مهرماه 396.
37. خبرگزاری ایرنا، https://www.irna.ir. بازیابی شده در تاریخ 8 مرداد 1395.
38. سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش (1390). تهران: شورای عالی آموزش‌وپرورش و دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
39. نتایج تفصیلی سرشماری. (1395). فرهنگ آبادی‌های شهرستان‌های بانه و مریوان. https://ostan-kd.ir/ بازیابی در تاریخ 20 مهر 1396.
40. مرکز آمار ایران (۱۳۹۵). www.amar.org.ir. بازیابی در تاریخ 20 مهر 1396.
41. Atasake, M (2008). Internal Efficiency of Primary Schools in the Provinces of the Country. New Educational Ideas, 5(3), 55-96. https://www.magiran.com/paper/696962/?lang=en.
42. Bowles, S. Gintis, H. Groves, M. O (2009), Unequal chances: Family background and economic success. Princeton: University Press. [DOI:10.1515/9781400835492]
43. Field, S. Kuczera, M. Pont, B (2007), No More Failures Ten Steps to Equity in Education. Paris: OECD [DOI:10.1787/9789264032606-en]
44. Garret, Jeff (2009). Separate and unequal A Structuralanglysis of education inequality in America, www.swirlinc.word press.com.
45. Illich, I (1973). En América Latina:¿ para que sirve la escuela? (No. 04; FOLLETO, 510). Búsqueda. Buenos Aires: Ediciones Búsqueda
46. Jones, P. N. Wild, T(1994). Opening the frontier: Recent spatial impacts in the former inner-German border zone. Regional Studies, 28(3), 259-273. [DOI:10.1080/00343409412331348236]
47. Rao, R (2008). School Quality, Educational Inequality and Economic Growth. International Education Studies, 1(2), 135-141. [DOI:10.5539/ies.v1n2p135]
48. Smith, D. E (2004). Institutional Ethnography (an interview with Dorothy E. Smith), Oslo: Sosiologisk Tidsskrift Press
49. Tomul, E (2011). Measuring regional inequality of education in Turkey: an evaluation by Gini index. Egitim ve Bilim, 36(160), 133.
50. UNDP (2014). Gender inequality, Humanity Divided: Confronting in college students: The role of academic motivation. Educational Inequality in Developing Countries. Measurement and Evaluation Review, 1(3),104-90.
51. Polat, S. Turkyilmaz, A (2019), Inequality of Education in Turkey: A Comparison of Demographic Groups, Turkish Studies, Available at SSRN 3819114.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
