شمارۀ جدید فصلنامه (بهار 1404) منتشر شد
دوره 16، شماره 1 - ( 11-1404 )
جلد 16 شماره 1 صفحات 160-121 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Sheikh Ansari M. (2026). Phenomenology of the experiences of recovering addicts and their families in social networks. Social Problems of Iran. 16(1), : 4 doi:10.61186/jspi.16.1.121
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3791-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3791-fa.html
شیخ‌انصاری مهین. پدیدارشناسی تجربۀ معتادین درحال‌بهبودی و خانوادۀ آن‌ها در شبکۀ روابط اجتماعی مسائل اجتماعی ایران 1404; 16 (1) :160-121 10.61186/jspi.16.1.121
پژوهشگر مستقل و پست‌دکتری دانشگاه تهران، تهران، ایران ، mahin.sh.ansari@gmail.com
چکیده: (258 مشاهده)
این پژوهش با هدف دستیابی به درکی عمیق‌تر از پدیده اجتماعی اعتیاد و بازگشت به آن، به مطالعۀ پدیدارشناسانۀ تجربۀ زیستۀ فرد مصرف‌کنندۀ درحال‌بهبودی و خانوادۀ او پرداخته است. داده‌ها با ترکیبی از روش‌های مشاهده مستقیم و مصاحبه‌های عمیق گردآوری شدند. در روش مشاهده مستقیم، جلسات همدردی مصرف‌کنندگان در حال بهبودی (NA)، کنگره ۶۰ و خانواده‌های آنان مورد بررسی قرار گرفت. در روش مصاحبه عمیق، مشارکت‌کنندگان شامل ۱۱ نفر از روان‌پزشکان، روان‌شناسان و همتایان درمانی بودند. یافته‌ها نشان داد برخی خانواده‌ها با حمایت‌های بیش از حد و کنترل‌گری، فرصت تجربه کردن و مواجهه با چالش‌های زندگی را از فرزندان خود سلب کرده‌اند که این امر به «اجتناب تجربه‌ای» منجر شده و به‌عنوان یکی از علل شکل‌گیری اعتیاد مطرح است. بر اساس این نتایج، فرد مصرف‌کننده پس از اولین تجربه مصرف، احساس می‌کند «زندگی‌اش تازه روبه‌راه شده» و «به آرامش رسیده است»، در حالی که خانواده او با احساساتی از قبیل نگرانی، هراس، شرم و سرزنش مواجه می‌شود. این شکاف در تجربیات باعث می‌شود که فرد مصرف‌کننده و خانواده‌اش از حوزه درک متقابل یکدیگر خارج شوند و این امر به تداوم مصرف و بازگشت به اعتیاد منجر گردد. برخی از خانواده‌ها از طریق شرکت در جلسات همدردی می‌آموزند که با تغییر سبک زندگی و به‌کارگیری رویکرد «رها کردن با عشق»، می‌توانند به بهبود مصرف‌کننده کمک کنند یا حداقل از قربانی شدن سایر اعضای خانواده جلوگیری نمایند. این نتایج نشان می‌دهد که برخی مصرف‌کنندگان با شرکت در جلسات همدردی (NA و کنگره ۶۰) موفق به دستیابی به درمان و حفظ پاکی شده‌اند. با این وجود، همچنان برخی خانواده‌ها و فعالان حوزه درمان با دو چالش اصلی مواجه‌اند: درک فرد مصرف‌کننده به‌عنوان مجرم پس از ارتکاب جرم و انتخاب بین درمان داوطلبانه یا اجباری.
شماره‌ی مقاله: 4
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
مسائل اجتماعی
دریافت: 1403/8/13 | پذیرش: 1403/10/28 | انتشار: 1404/2/21
دریافت: 1403/8/13 | پذیرش: 1403/10/28 | انتشار: 1404/2/21
فهرست منابع
1. اشتراوس، انسلم و کربین، جولیت (1390). مبانی پژوهش کیفی (ابراهیم افشار، مترجم). تهران: نی
2. باخ، پاتریشیا و موران، دنیل ج. (1393). در عمل؛ مفهوم‌پردازی مورد در درمان پذیرش و تعهد (سارا کمالی و نیلوفر کیان‌راد، مترجمین). تهران: انتشارات ارجمند.
3. پیله‌وری، اعظم و جوادی، محمدحسین (1398). زمینه و شرایط خانوادگی مؤثر بر عود اعتیاد یک پژوهش کیفی. تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 8(2)، 117-107.
4. جلیلیان، فرشته (1388). بررسی شبکه روابط/پیوندهای اجتماعی غیررسمی سالم و ناسالم در بین جوانان معتاد 35-18 سال مراکز ترک اعتیاد. فصلنامه علمی اعتیاد پژوهی، 3(9)، 138-115.
5. جهاندارلاشکی، زینب (1402). واکاوی درگیری خانواده در اعتیاد: مطالعه‌ای کیفی. مطالعات راهبردی زنان، 25(101)، 199-177.
6. روشن‌پژوه، محسن (1396). تدوین اسناد سیاست‌گذاری شامل سند جامع حمایت‌های اجتماعی و درمان اعتیاد؛ سند جامع تحقیقات و سند راهبردی مقابله با عرضه مواد مخدر و روان‌گردان‌ها. تهران: دنیای درون.
7. رحمانی، اسماعیل (1403، 24 مرداد). بازگشت 94 درصد معتادان درمان شده به اعتیاد نگران‌کننده است. خبرگزاری ایسنا. https://www.isna.ir/news/1403052416876
8. رحیمی، حسین (1397، 19 خرداد). بازگشت 90 درصد معتادان بعد از ترک به مصرف دوباره. خبرگزاری مهر. https://www.mehrnews.com/news/4315725
9. رهبری‌غازانی، نسرین، حاجلو، نادر و آقاجانی، سیف‌الله (1402). اثربخشی توانمندسازی خانواده مبتنی بر درمان راه‌حل‌محور کوتاه‌مدت بر تغییر جو عاطفی خانواده و پیشگیری از اعتیاد در نوجوانان دارای والدین وابسته به مواد. فصلنامۀ اعتیادپژوهی،17(67)، 100- 79.
10. سجویک، پیتر (1388). دکارت تا دریدا مروری بر فلسفۀ اروپایی (محمدرضا آخوندزاده، مترجم). تهران: نی.
11. شیخ‌انصاری، مهین (1398). نظریه شبکه روابط اجتماعی در اعتیاد: معتاد از منظر لویناس. تهران: جامعه‌شناسان.
12. شیخ‌انصاری، مهین (1402). سازوکارهای درمانی انجمن معتادان گمنام و کنگرۀ 60: شبکه روابط اجتماعی جایگزین برای معتادان درحال‌بهبودی. مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران (ویژه‌نامه تحلیل شبکه)، 3(17)، 152-119.
13. شیخ‌انصاری، مهین (1403). هستی‌شناسی معتاد (نظریه شبکه روابط اجتماعی در اعتیاد). مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، (1)25، 28-5.
14. علیپوراسدآبادی، فرشته و نامدارپور، فهیمه (1402). شناسایی عوامل مؤثر در بازگشت مجدد زنان بهبودیافته به مواد مخدر: یک مطالعه کیفی. فصلنامۀ اعتیادپژوهی، 17(68)، 68 -47.
15. فولادیان، مجید و محمدی، مهلا (1402). مقایسه عوامل مرتبط با بازگشت به اعتیاد در دو گروه با ترک قطعی و عود مجدد به مصرف مواد مخدر. فصلنامۀ اعتیادپژوهی، 17(67)،377 -355.
16. کوپر، میک (1393). درمان‌های وجودی (سیدمحمد کلانتر گوشه، مترجم). تهران: آوای نور.
17. لویناس، امانوئل (1392). از وجود به موجود (مسعود علیا، مترجم). تهران: ققنوس.
18. لیندلف، تامس و تیلور، برایان (1388). روش تحقیق کیفی در علوم ارتباطات (عبدالله گیویان، مترجم). تهران: همشهری.
19. مدنی قهفرخی، سعید (1390). اعتیاد در ایران. تهران: ثالث.
20. محمدپور، احمد (1389). فراروش: بنیان‌های فلسفی و علمی روش تحقیق ترکیبی در علوم اجتماعی و رفتاری. تهران: جامعه‌شناسان.
21. نعمتی‌سوگلی‌تپه، فاطمه و خالدیان، محمد (1401). عوامل مؤثر بر عود مجدد به سوءمصرف مواد مخدر و اعتیاد با رویکرد گراندد تئوری. فصلنامۀ علمی اعتیاد پژوهی، 16(64)، 307- 279.
22. هایدگر، مارتین (1403). هستی و زمان (سیاوش جمادی، مترجم). چاپ دوازدهم، تهران: ققنوس.
23. یزدانی، محمدرضا، ساروخانی، باقر و وثوقی، منصور (1402). تحلیل جامعه‌شناختی افول ارتباطات درون خانوادگی و بازگشت به اعتیاد (شهر گرگان 1400- 1401). فصلنامۀ علمی مطالعات راهبردی ارتباطات، 3(7)، 50-33.
24. Sheikh Ansari, Mahin. & Godarzi Mitra (2015). The Factors affecting the tendency of youth to consume marijuana in the age of pervasive media, Amity Journal of Media & Communication Studies Copyright 2015 by ASCO 2015, Vol. 5, No. 1 – 2, 40-54.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
