شمارۀ جدید فصلنامه (پاییز 1403) منتشر شد
دوره 15، شماره 3 - ( 6-1403 )
جلد 15 شماره 3 صفحات 90-49 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
irankhah M, nabavi S H, hajiani E. (2024). Effective Drivers for Changing Social Values Aimed at Desired Government in Today's Iran. Social Problems of Iran. 15(3), 49-90. doi:10.61186/jspi.15.3.49
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3658-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3658-fa.html
ایرانخواه مریم، نبوی سیدحسین، حاجیانی ابراهیم. پیشرانهای مؤثر بر تغییر ارزش‌های اجتماعی معطوف به حکومت مطلوب در ایران امروز مسائل اجتماعی ایران 1403; 15 (3) :90-49 10.61186/jspi.15.3.49
1- دانشجوی دکترای بررسی مسائل اجتماعی ایران، گروه جامعه‌شناسی، دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
2- استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران ،Nabavi@khu.ac.ir
3- دانشیار جامعه‌شناسی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تهران، ایران
2- استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران ،
3- دانشیار جامعه‌شناسی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تهران، ایران
چکیده: (146 مشاهده)
مسئلۀ اصلی این تحقیق، شناسایی تغییرات در حوزۀ ارزش‌های اجتماعی معطوف به حکومت مطلوب (یافتن این ارزش‌ها در جامعۀ امروز ایران و نیز بازنمود و اولویت‌بندی پیشرانهای مؤثر بر تغییر آن‌ها) در دهۀ پیش‌روست. از لحاظ روش‌شناسی، این تحقیق، پژوهشی آینده‌پژوهانه و کاربردی، بر مبنای پارادایم واقع‌گرایی انتقادی به شمار می‌رود و برای انجام آن، از روش‌های تحلیل محتوای کیفی، محیط‌شناسی و مدل S.T.E.E.P.V، تحلیل تأثیر متقابل، تکنیک‌های مطالعۀ کتابخانه‌ای، کدگذاری باز، پانل خبرگان، پرسشنامه، ماتریس تأثیرات متقابل و نرم‌افزار میک‌مک و نمونه‌گیری هدفمند، گلوله‌برفی و متخصصان دردسترس استفاده شده است. در پاسخ به پرسش نخست، دموکراسی، شایسته‌سالاری، عملکرد مطلوب، شفافیت، قانون‌مندی، پاسخ‌گویی، مشروعیت عقلانی حکومت، توسعۀ همه‌جانبه و حل مسائل، رفاه، امنیت، وجود نهادهای مدنی، جریان آزاد اطلاعات و امکان مشارکت و مطالبه‌گری، کاهش فساد، عدالت و آزادی در حوزه‌های مختلف، استقلال و منزلت بین‌المللی، ارزش‌های اجتماعی موجود (از دیدگاه مردم) معطوف به حکومت مطلوب شناسایی شدند. در پاسخ به پرسش دوم، یافته‌ها نشان داد سه پیش‌ران «ظهور طبقۀ اشرافی بعد از جنگ و آشکارشدن نمادها و نشانه‌های ثروت و تقابل آن با ارزش‌های انقلاب 57»، «نبود فضای مناسب برای بیان خواسته‌های مردم و عدم تحقق خواست‌ها و مطالبات آن‌ها در قوانین، ساختار و بافتار حکومت» و «قرائت و برداشت رادیکال و بنیادگرایانه از دین توسط حکومت»، کلیدی‌ترین متغیرهای سیستم و تأثیرگذارترین پیش‌ران‌ها بر تغییر ارزش‌های اجتماعی معطوف به حکومت مطلوب هستند. علاوه‌براین، هفت پیش‌ران «نبود مؤلفه‌های حکمرانی مطلوب (دموکراسی، توسعه، قانون‌مداری)»، «وجود تبعیض، نابرابری و بی‌عدالتی (دینی، جنسیتی، طبقه‌ای، مکانی و قومی)»، «پنهان‌کاری، دروغ‌گویی، ریا و عدم شفافیت در رفتار و گفتار مسئولین»، «کاهش نقش نخبگان متخصص و افزایش نقش طرفداران غیرمتخصص (حکومت)» «وجود فساد (اداری، اقتصادی و سیاسی)»، «عملکرد نامطلوب و عدم کارایی ساختارهای سیاسی و اداری» و «انواع شکاف‌ها (اعتقادی، جنسیتی، نسلی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی)» از این پتانسیل برخوردارند که به زمرۀ پیشرانهای کلیدی مؤثر بر تغییر ارزش‌ها بپیوندند و جهت و شدت ارزش‌های یادشده و درنتیجه آیندۀ پیش رو را متفاوت‌تر رقم بزنند.
واژه‌های کلیدی: آینده‌پژوهی، تغییر ارزش‌ها، حکومت مطلوب، تحلیل تأثیر متقابل، پیش‌ران‌ها، نرم‌افزار میک‌مک.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
امنیت
دریافت: 1402/11/17 | پذیرش: 1402/12/5 | انتشار: 1403/9/12
دریافت: 1402/11/17 | پذیرش: 1402/12/5 | انتشار: 1403/9/12
فهرست منابع
1. آبادیان، حسین (1390). تاریخ سیاسی ایران معاصر، بحران مشروطیت در ایران. تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
2. اردبیلی، هاله (1380). تغییر ارزش‌ها و فراگرد توسعه. پژوهش‌نامۀ اقتصادی، 2، 200-185.
3. اسدی، علی، تهرانیان، مجید (1397). صدایی که شنیده نشد: نگرش‌های اجتماعی – فرهنگی و توسعۀ نامتوازن در ایران، گزارشی از یافته‌های طرح آینده‌نگری. به کوشش عبدی، عباس، گودرزی، محسن، تهران: نی.
4. آشوری، داریوش (1385). دانش‌نامه سیاسی: فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی. تهران: مروارید.
5. اطهری، سیدحسین و حسینی‌داورانی، سیدعباس (1394). رویکرد تغییر فرهنگی و مدل برساخته «چرخه بسته کنش جمعی» در جوامع بهره‌مند از ارزش‌های بقا: مطالعه موردی مصر. جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، 2(2)، 155-135.
6. آل‌یاسین، احمد (1399). سبب‌شناسی توسعه‌نیافتگی ایران. تهران: پژواک کیوان.
7. آوتویت، ویلیام و باتامور، تام (1392). فرهنگ علوم اجتماعی قرن بیستم (حسن چاوشیان، مترجم). تهران: نی.
8. اینگلهارت، رونالد (1373). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی (مریم وتر، مترجم). تهران: کویر.
9. اینگلهارت، رونالد (1382). جهانی‌شدن و ارزش‌های پست‌مدرن (ایرج فیضی، مترجم). نامه پژوهش فرهنگی، 7(6)، 128-109.
10. البرو، مارتین (1380). مقدمات جامعه‌شناسی (منوچهر صبوری، مترجم). تهران: نی.
11. الماسی، کوروش (1402، 18 فروردین). مبانی ارزش‌های سیاسی. پایگاه خبری و تحلیلی شرق. https://www.sharghdaily.com/.
12. بل، وندل (1398). مبانی آینده‌پژوهی: تاریخچه، اهداف و دانش، علم انسانی برای عصر جدید. مصطفی تقوی و محسن محقق، تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی.
13. بودن، ریمون (1389). مطالعاتی در آثار جامعه‌شناسان کلاسیک 2 (باقر پرهام، مترجم). تهران: مرکز.
14. پارکین، فرانک (1384). ماکس وبر (شهناز مسمی‌پرست، مترجم). تهران: ققنوس.
15. توانا، محمدعلی (1393). پارادایم واقع‌گرایی انتقادی در فراسوی اثبات‌گرایی و هرمنوتیک: به‌سوی روش‌شناسی میان‌رشته‌ای. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 7(1)، 56-27.
16. جمشیدی‌راد، محمدصادق و محمودپناهی، سیدمحمدرضا (1391). مفهوم اسلام سیاسی در انقلاب اسلامی. پژوهش‌نامۀ انقلاب اسلامی، 2(5)، 149- 127.
17. حاجیانی، ابراهیم (1394). چهارچوب روش‌شناختی برای پژوهش‌های محیط‌شناسی. فصلنامۀ مطالعات راهبردی، 18(2)، 36-8.
18. حاضری، علی‌محمد و حاجی‌هاشمی، مرضیه (1393). شناخت مؤلفه‌های بنیادگرایی دینی در ایران با رویکرد بومی. مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، 15(2)، 125-87.
19. خان‌محمدی، یوسف و خرمشاد، محمدباقر (1400). آیندۀ اسلام شیعی در ایران. فصلنامۀ راهبرد، 30(98)، 36-5.
20. داورانی، حسین (1391). واکاوی دموکراسی‌خواهی در جنبش‌های عربی ابتدای قرن با بهره‌گیری از تئوری تغییر فرهنگی رونالد اینگلهارت (پایان‌نامه کارشناسی ارشد منتشرنشده). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
21. ذوعلم، علی (1384). تأملی در مفهوم چالش، واژۀ چالش در ادبیات اجتماعی-فرهنگی ایران. زمانه، 4(36)، 73-43.
22. راش، مایکل (1393). جامعه و سیاست: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی (منوچهر صبوری، مترجم). تهران: سمت.
23. رفیع‌پور، فرامرز (1377). توسعه و تضاد: کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران. تهران: شرکت سهامی انتشار.
24. رهبر، فرهاد، اصل، سیف‌الدین، شاه‌حسینی، محمدعلی و نیازی، عیسی (1397). شناسایی و تحلیل کلان‌روندهای مؤثر بر بهای نفت خام با رویکرد آینده‌نگاری. نشریه علمی پژوهی بهبود مدیریت، 12(2)، 26-1.
25. زیدآبادی، احمد (1401، 17 آبان). هشدار احمد زیدآبادی به رئیسی درباره جبهه پایداری. پایگاه خبری تحلیلی انصاف نیوز. http://www.ensafnews.com/379964.
26. سرشار، محمد، صالحی‌امیری، سیدرضا و حاجیانی، ابراهیم (1401). شناسایی پیشرانهای مؤثر بر آینده کتاب در ایران. فصلنامۀ راهبرد اجتماعی فرهنگی، 11(2)، 590-561.
27. سفیری، خدیجه و کلانی، سمیه (1395). تجربه زیستۀ جوانان در مواجهه با چالش‌های هویتی جامعۀ گذار؛ مطالعه کیفی جوانان 30-20 سال شهر اصفهان. مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، 7(1)، 124-99.
28. شعبانی، رضا (1386). مبانی تاریخ اجتماعی ایران. تهران: قومس.
29. صبوری، منوچهر (1381). جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: سخن.
30. طالبان، محمدرضا، مبشری، محمد و مهرآیین، مصطفی (1389). بررسی روند دگرگونی ارزشی در ایران 1388-1353. دانش‌نامه علوم اجتماعی تربیت مدرس، 1(3)، 63-23.
31. عضدانلو، حمید (1395). آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی. تهران: نی.
32. عیسی‌زادگان، علی (1391). نظام ارزش‌ها، شخصیت و تغییر. معرفت، 21(179)، 93-79.
33. فخرایی، مرضیه، کیقبادی، مرضیه (1393). نگاهی به روش‌های آینده‌پژوهی، معرفی شش تکنیک مهم و پرکاربرد در آینده‌پژوهی. تهران: آینده‌پژوه.
34. فروند، ژولین (1383). جامعه‌شناسی ماکس وبر (عبدالحسین نیک‌گهر، مترجم). تهران: توتیا.
35. کاویانی‌راد، مراد، متقی، افشین، زرقانی، سید هادی و صدرانیا، حسن (1398). شناسایی و تحلیل متغیرها و شاخص‌های مؤثر در اهمیت راهبردی هریرود برای ایران با رویکرد تحلیل تأثیرات متقابل. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 19(55)، 22-1.
36. کدی، نیکی. آر (1377). ریشه‌های انقلاب ایران (عبدالرحیم گواهی، مترجم). تهران: قلم.
37. کوئن، بروس (1395). مبانی جامعه‌شناسی (غلامعباس توسلی و رضا فاضل، مترجمین). تهران: سمت.
38. لکزائی، محمد، قاسمی، زهرا و نویدنیا، منیژه (1400). گونه‌شناسی ارزش‌های اجتماعی در حوزه عمومی. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 17(62)، 113-141. DOI: 10.22034/jcsc.2020.39792.
39. مارکس، کارل و فردریش، انگلس (1386). مانیفست کمونیست. در لئو پانتیچ و کالین لیز (ویراستار)، مانیفست پس از 150 سال (صص. 317-275) (حسن مرتضوی، مترجم). تهران: آگه.
40. محسنی، منوچهر (1386). بررسی در جامعه‌شناسی فرهنگی ایران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
41. مستقیمی، بهرام (1373). در باب تعریف بحران در نظام بین‌المللی. مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، 1137، 203-169.
42. مطهرنیا، مهدی (1399). رسالۀ زمان، مقدمه‌ای بر مدیریت آینده. تهران: فارابی.
43. موثقی‌گیلانی، سیداحمد (1392، 7 بهمن). در گفت‌وگو با دکتر موثقی مطرح شد: خلأ گفتمان در ایران، از مشروطه تا انقلاب اسلامی. خبرآنلاین، خبرگزاری تحلیلی ایران. https://www.khabaronline.ir/news/334884/.
44. موسوی، میرطاهر (1397). آسیب‌های اجتماعی و نابرابری: دومین گزارش وضعیت اجتماعی ایران 1396-1388/ جلد دوم. تهران: آگاه.
45. میدری، احمد (1385). مقدمه‌ای بر نظریۀ حکمرانی مطلوب. فصلنامۀ علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 6(22)، 287-261.
46. نقیب‌زاده، احمد (1389). درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: سمت.
47. هانتینگتون، ساموئل (1370). سامان سیاسی در جوامع دست‌خوش دگرگونی (محسن ثلاثی، مترجم). تهران: علم.
48. وبر، ماکس (1397). اقتصاد و جامعه (عباس منوچهری، مهرداد ترابی نژاد و مصطفی عمادزاده، مترجمین). تهران: سمت.
49. وثوقی، منصور و اکبری، حسین (1389). روندها و عوامل مؤثر بر تغییر ارزش‌ها – یک مطالعۀ تطبیقی. مجله تحلیل اجتماعی، 4(59)، 128-93.
50. ولزل، کریس، اینگلهارت، رونالد و کلینگ مان، هانس-دیتر (1382). توسعه انسانی، نظریه‌ای درباره تغییر اجتماعی (هادی جلیلی، مترجم). تهران: طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
51. Bag, Surajit & Anand, Neeraj (2014). Modeling Green Supply Chain Management framework using ISM and MICMAC analysis. African Journal of Business Management, 8(22), 1053-1065. DOI: 10.5897/AJBM2013.7307
52. Maio, Gregory (2010). Mental Representations of Social Values. Advances in Experimental Social Psychology, 42, 1-43.
53. Omran, Ahmed, Khorish, Motza & Saleh, Mohamed (2014). Structural Analysis with Knowledge-based MICMAC Approach. International Journal of Computer Applications (0975 – 8887). 86(5), 39-43.
54. Rosu, Ana-Maria, Pierrot-Deseilligny, Marc, Delorme, Arthur, Binet, Renaud & Klinger, Yann (2015). Measurement of ground displacement from optical satellite image correlation using the free open-source software MicMac. ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 100, 48-59.
55. Torres, Nathalia & Olaya, Camilo (2010). Tacking the mess: System conceptualization through cross-impact analysis. Proceedings of the 28th International Conference of the System Dynamic Society. Seoul, Korea.
56. Woods, Nagire (1999). Good governance in international organizations. Global governance a Review of Multilateralism and International Organizations, 5(1), 39-61.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
