شمارۀ جدید فصلنامه (زمستان 1403) منتشر شد
دوره 14، شماره 2 - ( 8-1402 )
جلد 14 شماره 2 صفحات 42-9 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Amini S, Azari N. (2023). Drought of Zayandehroud: The Context of a Collective Action. Social Problems of Iran. 14(2), 9-42. doi:10.61186/jspi.14.2.9
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3613-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3613-fa.html
امینی سعیده، آذری نرگس. خشکی زاینده‌رود؛ بستر یک کنش جمعی مسائل اجتماعی ایران 1402; 14 (2) :42-9 10.61186/jspi.14.2.9
سعیده امینی* 
1، نرگس آذری2
1، نرگس آذری2
1- دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی ، saeedeh.amini280@gmail.com
2- دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی
2- دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده: (1758 مشاهده)
بحران آب در ایران، مسئله‌ای فراتر از چرخه‌های خشک‌سالی ـ ترسالی است. اگرچه کاهش بارش‌ها و تغییر الگوی آن‌ها، موجب کاهش انباشته‌های منابع آبی شده است، اما بحرانی‌شدن وضعیت آب در سطوح هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی بسیاری از ایرانیان روی داده است. بازخوانی بحران آب در ایران به‌مثابۀ یک مسئلۀ اجتماعی، از گذر کنش گروهی کشاورزان اصفهانی و بحران آب در زاینده‌رود اصفهان، هدف این نوشتار است. حضور میدانی در میان معترضین شرق اصفهان در وضعیت اعتراضی سال ۱۳۹۷، سرآغازی برای طرح پرسمان حاضر شد. در این مقاله از روش تحلیل محتوای کیفی و بررسی نمودهای رسانه‌ای و تفسیر معنایی و چهارچوب مفهومی جانستون استفاده شده است. نتایج نشان داد که با بحرانی‌ترشدن وضعیت آب کشور و پدیدارشدن ناآرامی‌های اجتماعی، چهارچوب تشخیصی خشک‌سالی هیدرولیکی جای خود را به چهارچوب تشخیصی تخصیص ناعادلانه داده است و جرقۀ کنش جمعی زاینده‌رود از همین جابجایی چهارچوب‌ها و با شکل‌گیری امر سیاسی پدید آمده است. سه مضمون اصلی کشف‌شده در این مطالعه، تلاش برای مفهوم‌پردازی در مورد این فرایند است. نخست، فضای تفسیری که مبیّن شکل‌گیری امر سیاسی در زاینده‌رود است؛ دوم، فضای پرفورمنسی که راهبرد قانونی‌بودن، راهبرد خودی‌بودن و خودی‌ماندن، راهبرد تداوم و پایداری اعتراضات و راهبرد سوژۀ مظلوم را بازنمایی می‌کند و سوم، فضای ساختاری که در سطح نهادی، به نظام صنفی کشاورزان و در سطح عمل، به اثرگذاری بر سیاست پرداخته است.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
جامعه‌شناسی سیاسی
دریافت: 1402/6/27 | پذیرش: 1402/9/15 | انتشار: 1402/11/20
دریافت: 1402/6/27 | پذیرش: 1402/9/15 | انتشار: 1402/11/20
فهرست منابع
1. اسماعیلی، محمدمهدی (1399). «بحران تأمین آب در حوزۀ زاینده‌رود؛ مطالعۀ موردی: اعتراض‌های سال‌های 1389 تا 1392». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 9(3)، 585-567.
2. امینی، سعیده؛ میرزایی، حسین و اصلان‌زاده، مهدی (1400). رتوریک جنبش جلیقه‌زردهای پاریس. مطالعات جامعه‌شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق). 28(2)، 390-365.
3. بیات، آصف (1379). سیاست‌های خیابانی: جنبش تهی‌دستان در ایران. ترجمۀ سیداسدالله نبوی‌چاشمی، تهران: شیرازه.
4. پایگاه خبری دیدار، 4 اردیبهشت 1400. «دادستان عمومی و انقلاب اصفهان: هرگونه تجمع برای مطالبات زاینده‌رود بدون مجوز شورای تأمین ممنوع است»، کد خبر: ۸۸۱۵۱.
5. تورن، آلن (1400). بازگشت کنشگر: نظریۀ اجتماعی در جامعۀ پساصنعتی. ترجمۀ سلمان صادقی‌زاده، تهران: ثالث.
6. تیلی، چارلز (1385). از بسیج تا انقلاب. ترجمۀ علی مرشدی‌زاد، تهران: پژوهشکدۀ امام خمینی و انقلاب اسلامی.
7. جانستون، هنک (1398). جنبش اجتماعی چیست. ترجمۀ سعید کشاورزی و مریم کریمی، تهران: ثالث.
8. چمنی، عاطفه و کاظمی، محدثه (1395). «بررسی علل خشکی زاینده‌رود و تأثیر آن بر صنعت گردشگری در اصفهان از دیدگاه مردمی». ارائه‌شده در: اولین همایش بین‌المللی مخاطرات طبیعی و بحران‌های زیست‌محیطی در ایران، قابل‌دسترس در: https://civilica.com/doc/549265
9. دلاپورتا، دوناتلا و دیانی، ماریو (1390). مقدمه‌ای بر جنبش‌های اجتماعی. ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: کویر
10. رحیمی، داریوش و محمدی، زهرا (1396). «بررسی خشک‌سالی هیدرولوژیکی حوزۀ آبخیز زاینده‌رود». آمایش جغرافیایی فضا، 7(25)، 221-233.
11. روزنامۀ همشهری، 7 تیر 1399. «روستاهای شرق اصفهان، عرصۀ جولان زمین‌خواران». قابل‌دسترس در: hamshahrionline.ir/x6tXJ
12. روزنامۀ رسالت، 24 آبان 1400. «زخم کهنۀ حقابه سرباز کرد»، قابل‌دسترس در: http://paper.resalat-news.com/newspaper/page/10178/1/119671/0
13. شبکۀ اطلاع‌رسانی دانا، 14 بهمن 1392. «تصویب طرح جامع احیای حوزۀ آب‌ریز زاینده‌رود در شورای عالی آب». قابل‌دسترس در: https://www.dana.ir/57218
14. خبرگزاری ایسنا، 29 مهرماه 1398. «تلاش وزارت نیرو برای حل مشکل حقابه‌ها در سطح ملی». قابل‌دسترس در: https://www.isna.ir/news/7072916033/
15. خبرگزاری ایسنا، 6 اسفند 1399. «توقف پروژۀ بن- بروجن با حکم قضایی». قابل‌دسترس در: https://www.isna.ir/news/99120604408/
16. خبرگزاری ایسنا، ۲۷ آبان ۱۴۰۰. «اختصاص ۳۸۰۰ میلیارد تومان برای کشاورزان و طرح‌های آبی اصفهان». قابل‌دسترس در: https://www.isna.ir/news/1400082721280/
17. خبرگزاری ایرنا، اصفهان، 29 تیر 1398. «مقررات حقابه‌ها در کشور به اصلاح نیاز دارد». قابل‌دسترس در: www.irna.ir/news/83401990.
18. خبرگزاری ایرنا، 9 دی 1399. «شروع کار نظام صنفی کشاورزی با ساختار جدید در سال ۱۴۰۰». قابل‌دسترس در: www. irna.ir/news/84166276
19. خبرگزاری ایکانا، 19 دی 1399. «حل مشکلات طرح انتقال آب بن- بروجن». قابل‌دسترس در: https://www.icana.ir/Fa/News/464985/
20. خبرگزاری ایمنا، ۲۱ فروردین ۱۳۹۸. «چرا زاینده‌رود با وجود بارش‌های اخیر سیراب نشد؟!». کد خبر 372497
21. خبرگزاری ایمنا، 15 مهر 1398. «اقدام جدید پیمانکار طرح بن- بروجن دلیل اعتراض کشاورزان اصفهانی بود». قابل‌مشاهده در: www.imna.ir/news/392401/
22. خبرگزاری ایلنا، 7 بهمن 1399. «اعتراض کشاورزان اصفهانی به سخنان عضو هیئت‌رئیسۀ مجلس: سخنان لارگانی منطبق بر نامۀ شیخ بهایی نیست». قابل‌دسترس در: https://www.ilna.news/fa/tiny/news-1029921
23. خبرگزاری ایلنا، 4 اردیبهشت 1400. «تجمع کشاورزان شرق اصفهان در منطقۀ چادگان: کشاورزان خواهان حقابۀ خود هستند». قابل‌دسترس در: https://www.ilna.news/fa/tiny/news-1067410
24. خبرگزاری تسنیم، 8 مرداد 1399. «معاون وزیر نیرو: برای اجرای پروژۀ بن ـ بروجن اصرار داریم، پروژه تعطیل نیست». قابل‌دسترس در: 2317008 https://tn.ai/
25. خبرگزاری تسنیم، 7 شهریور 1399. «انتقاد امام‌جمعه شهرکرد از بی‌توجهی به پروژۀ بن- بروجن». قابل‌دسترس در: https://tn.ai/2337369
26. خبرگزاری تسنیم، 20 شهریور 1399. «چرا طرح ملی بن- بروجن برای چهارمحال‌وبختیاری حائز اهمیت است؟». قابل‌دسترس در: https://tn.ai/2345483.
27. خبرگزاری خبرآنلاین، 5 اسفند 1399. «توقف طرح غیرکارشناسی انتقال آب بن-بروجن». قابل‌دسترس در: khabaronline.ir/news/1489200
28. خبرگزاری خبرآنلاین، 5 آذر 1400. «گزارش مهم وزارت نیرو: راهی جز سازگاری با کم‌آبی نیست». قابل‌دسترس در: khabaronline.ir/news/1576824
29. خبرگزاری مهر، 9 اردیبهشت 1400. «مطالبۀ کشاورزان اصفهان سیاسی نیست». قابل‌دسترس در: mehrnews.com/xVcYz
30. خبرگزاری مهر، 5 خرداد 1400. «سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس: لیاقت و کفایت در وزارت نیرو دیده نمی‌شود». قابل‌دسترس در: www.mehrnews.com/xVpG
31. خبرگزاری مهر، 9 خرداد 1400. «رئیس‌جمهور آینده مانع جوسازی سیاسی و قومیتی برای حل مشکل آب باشد». قابل‌دسترس در: www.mehrnews.com/xVqGY
32. خبرگزاری موج، 29 بهمن 1399. «وزارت نیرو به دنبال سست‌کردن پایه‌های حقابه‌های کشاورزی است». قابل‌دسترس در: https://www.mojnews.com/fa/tiny/news-366502
33. سازمان نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان. «اساس‌نامۀ نظام صنفی کشاورزان اصفهان». قابل‌دسترس در: https://skoesfahan.org/1396/09/22/.
34. سازمان نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان. «نحوۀ تشکیل نظام صنفی کارهای کشاورزی بخش شهرستان». 22 آذر 1396، قابل‌دسترس در: https://skoesfahan.org/22/09/1396/.
35. طالبی اسکندری، سروش (1398). پنج دهه بازتخصیص خاموش: تحولات نظام بهره‌برداری آب زاینده‌رود. تهران: پژوهشکدۀ تدبیر آب.
36. کیانی‌سلمی، صدیقه و امینی‌فسخودی، عباس (1396). «تبیین عوامل اجماعی خشک‌سالی و شناسایی آثار آن». برنامه‌ریزی فضایی، 7(4)، 2-18.
37. عبدی، مصطفی (1394). «جنبش‌های اجتماعی و مسئلۀ تغییر ساختارهای اجتماعی در ایران آسیایی». جامعه‌شناسی ایران، 16(2)، 48-72
38. عینالی، جمشید و شفیعی، محمدرضا (1399). «سنجش میزان آسیب‌پذیری کشاورزان در برابر خشک‌سالی ناشی از بحران آب زاینده‌رود». نشریه علمی جغرافیا و مخاطرات محیطی، 9(35)، 159-181.
39. فیروزآبادی، سیداحمد و خمسه، زهرا (1401). مطالعه پیامدهای اقلیمی در نقاط روستایی شرق اصفهان. نشریه توسعه محلی (روستایی- شهری)، 27(2)، 426-411.
40. هوینس، ویلیام و کروتی، دیوید (1391). رسانه و جامعه: صنایع، تصاویر و مخاطبان. ترجمۀ مهدی یوسفی و رضا مرزانی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
