شمارۀ جدید فصلنامه (زمستان ۱۴۰۳) منتشر شد
دوره ۱۴، شماره ۲ - ( ۸-۱۴۰۲ )
جلد ۱۴ شماره ۲ صفحات ۴۲-۹ |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Amini S, Azari N. (2023). Drought of Zayandehroud: The Context of a Collective Action. Social Problems of Iran. 14(2), 9-42. doi:10.61186/jspi.14.2.9
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3613-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3613-fa.html
امینی سعیده، آذری نرگس. خشکی زاینده‌رود؛ بستر یک کنش جمعی مسائل اجتماعی ایران ۱۴۰۲; ۱۴ (۲) :۴۲-۹ ۱۰,۶۱۱۸۶/jspi.۱۴.۲.۹
سعیده امینی* 
۱، نرگس آذری۲
۱، نرگس آذری۲
۱- دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی ، saeedeh.amini280@gmail.com
۲- دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی
۲- دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده: (۱۹۵۴ مشاهده)
بحران آب در ایران، مسئله‌ای فراتر از چرخه‌های خشک‌سالی ـ ترسالی است. اگرچه کاهش بارش‌ها و تغییر الگوی آن‌ها، موجب کاهش انباشته‌های منابع آبی شده است، اما بحرانی‌شدن وضعیت آب در سطوح هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی بسیاری از ایرانیان روی داده است. بازخوانی بحران آب در ایران به‌مثابۀ یک مسئلۀ اجتماعی، از گذر کنش گروهی کشاورزان اصفهانی و بحران آب در زاینده‌رود اصفهان، هدف این نوشتار است. حضور میدانی در میان معترضین شرق اصفهان در وضعیت اعتراضی سال ۱۳۹۷، سرآغازی برای طرح پرسمان حاضر شد. در این مقاله از روش تحلیل محتوای کیفی و بررسی نمودهای رسانه‌ای و تفسیر معنایی و چهارچوب مفهومی جانستون استفاده شده است. نتایج نشان داد که با بحرانی‌ترشدن وضعیت آب کشور و پدیدارشدن ناآرامی‌های اجتماعی، چهارچوب تشخیصی خشک‌سالی هیدرولیکی جای خود را به چهارچوب تشخیصی تخصیص ناعادلانه داده است و جرقۀ کنش جمعی زاینده‌رود از همین جابجایی چهارچوب‌ها و با شکل‌گیری امر سیاسی پدید آمده است. سه مضمون اصلی کشف‌شده در این مطالعه، تلاش برای مفهوم‌پردازی در مورد این فرایند است. نخست، فضای تفسیری که مبیّن شکل‌گیری امر سیاسی در زاینده‌رود است؛ دوم، فضای پرفورمنسی که راهبرد قانونی‌بودن، راهبرد خودی‌بودن و خودی‌ماندن، راهبرد تداوم و پایداری اعتراضات و راهبرد سوژۀ مظلوم را بازنمایی می‌کند و سوم، فضای ساختاری که در سطح نهادی، به نظام صنفی کشاورزان و در سطح عمل، به اثرگذاری بر سیاست پرداخته است.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
جامعه‌شناسی سیاسی
دریافت: 1402/6/27 | پذیرش: 1402/9/15 | انتشار: 1402/11/20
دریافت: 1402/6/27 | پذیرش: 1402/9/15 | انتشار: 1402/11/20
فهرست منابع
۱. اسماعیلی، محمدمهدی (۱۳۹۹). «بحران تأمین آب در حوزۀ زاینده‌رود؛ مطالعۀ موردی: اعتراض‌های سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، ۹(۳)، ۵۸۵-۵۶۷.
۲. امینی، سعیده؛ میرزایی، حسین و اصلان‌زاده، مهدی (۱۴۰۰). رتوریک جنبش جلیقه‌زردهای پاریس. مطالعات جامعه‌شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق). ۲۸(۲)، ۳۹۰-۳۶۵.
۳. بیات، آصف (۱۳۷۹). سیاست‌های خیابانی: جنبش تهی‌دستان در ایران. ترجمۀ سیداسدالله نبوی‌چاشمی، تهران: شیرازه.
۴. پایگاه خبری دیدار، ۴ اردیبهشت ۱۴۰۰. «دادستان عمومی و انقلاب اصفهان: هرگونه تجمع برای مطالبات زاینده‌رود بدون مجوز شورای تأمین ممنوع است»، کد خبر: ۸۸۱۵۱.
۵. تورن، آلن (۱۴۰۰). بازگشت کنشگر: نظریۀ اجتماعی در جامعۀ پساصنعتی. ترجمۀ سلمان صادقی‌زاده، تهران: ثالث.
۶. تیلی، چارلز (۱۳۸۵). از بسیج تا انقلاب. ترجمۀ علی مرشدی‌زاد، تهران: پژوهشکدۀ امام خمینی و انقلاب اسلامی.
۷. جانستون، هنک (۱۳۹۸). جنبش اجتماعی چیست. ترجمۀ سعید کشاورزی و مریم کریمی، تهران: ثالث.
۸. چمنی، عاطفه و کاظمی، محدثه (۱۳۹۵). «بررسی علل خشکی زاینده‌رود و تأثیر آن بر صنعت گردشگری در اصفهان از دیدگاه مردمی». ارائه‌شده در: اولین همایش بین‌المللی مخاطرات طبیعی و بحران‌های زیست‌محیطی در ایران، قابل‌دسترس در: https://civilica.com/doc/۵۴۹۲۶۵
۹. دلاپورتا، دوناتلا و دیانی، ماریو (۱۳۹۰). مقدمه‌ای بر جنبش‌های اجتماعی. ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: کویر
۱۰. رحیمی، داریوش و محمدی، زهرا (۱۳۹۶). «بررسی خشک‌سالی هیدرولوژیکی حوزۀ آبخیز زاینده‌رود». آمایش جغرافیایی فضا، ۷(۲۵)، ۲۲۱-۲۳۳.
۱۱. روزنامۀ همشهری، ۷ تیر ۱۳۹۹. «روستاهای شرق اصفهان، عرصۀ جولان زمین‌خواران». قابل‌دسترس در: hamshahrionline.ir/x۶tXJ
۱۲. روزنامۀ رسالت، ۲۴ آبان ۱۴۰۰. «زخم کهنۀ حقابه سرباز کرد»، قابل‌دسترس در: http://paper.resalat-news.com/newspaper/page/۱۰۱۷۸/۱/۱۱۹۶۷۱/۰
۱۳. شبکۀ اطلاع‌رسانی دانا، ۱۴ بهمن ۱۳۹۲. «تصویب طرح جامع احیای حوزۀ آب‌ریز زاینده‌رود در شورای عالی آب». قابل‌دسترس در: https://www.dana.ir/۵۷۲۱۸
۱۴. خبرگزاری ایسنا، ۲۹ مهرماه ۱۳۹۸. «تلاش وزارت نیرو برای حل مشکل حقابه‌ها در سطح ملی». قابل‌دسترس در: https://www.isna.ir/news/۷۰۷۲۹۱۶۰۳۳/
۱۵. خبرگزاری ایسنا، ۶ اسفند ۱۳۹۹. «توقف پروژۀ بن- بروجن با حکم قضایی». قابل‌دسترس در: https://www.isna.ir/news/۹۹۱۲۰۶۰۴۴۰۸/
۱۶. خبرگزاری ایسنا، ۲۷ آبان ۱۴۰۰. «اختصاص ۳۸۰۰ میلیارد تومان برای کشاورزان و طرح‌های آبی اصفهان». قابل‌دسترس در: https://www.isna.ir/news/۱۴۰۰۰۸۲۷۲۱۲۸۰/
۱۷. خبرگزاری ایرنا، اصفهان، ۲۹ تیر ۱۳۹۸. «مقررات حقابه‌ها در کشور به اصلاح نیاز دارد». قابل‌دسترس در: www.irna.ir/news/۸۳۴۰۱۹۹۰.
۱۸. خبرگزاری ایرنا، ۹ دی ۱۳۹۹. «شروع کار نظام صنفی کشاورزی با ساختار جدید در سال ۱۴۰۰». قابل‌دسترس در: www. irna.ir/news/۸۴۱۶۶۲۷۶
۱۹. خبرگزاری ایکانا، ۱۹ دی ۱۳۹۹. «حل مشکلات طرح انتقال آب بن- بروجن». قابل‌دسترس در: https://www.icana.ir/Fa/News/۴۶۴۹۸۵/
۲۰. خبرگزاری ایمنا، ۲۱ فروردین ۱۳۹۸. «چرا زاینده‌رود با وجود بارش‌های اخیر سیراب نشد؟!». کد خبر ۳۷۲۴۹۷
۲۱. خبرگزاری ایمنا، ۱۵ مهر ۱۳۹۸. «اقدام جدید پیمانکار طرح بن- بروجن دلیل اعتراض کشاورزان اصفهانی بود». قابل‌مشاهده در: www.imna.ir/news/۳۹۲۴۰۱/
۲۲. خبرگزاری ایلنا، ۷ بهمن ۱۳۹۹. «اعتراض کشاورزان اصفهانی به سخنان عضو هیئت‌رئیسۀ مجلس: سخنان لارگانی منطبق بر نامۀ شیخ بهایی نیست». قابل‌دسترس در: https://www.ilna.news/fa/tiny/news-۱۰۲۹۹۲۱
۲۳. خبرگزاری ایلنا، ۴ اردیبهشت ۱۴۰۰. «تجمع کشاورزان شرق اصفهان در منطقۀ چادگان: کشاورزان خواهان حقابۀ خود هستند». قابل‌دسترس در: https://www.ilna.news/fa/tiny/news-۱۰۶۷۴۱۰
۲۴. خبرگزاری تسنیم، ۸ مرداد ۱۳۹۹. «معاون وزیر نیرو: برای اجرای پروژۀ بن ـ بروجن اصرار داریم، پروژه تعطیل نیست». قابل‌دسترس در: ۲۳۱۷۰۰۸ https://tn.ai/
۲۵. خبرگزاری تسنیم، ۷ شهریور ۱۳۹۹. «انتقاد امام‌جمعه شهرکرد از بی‌توجهی به پروژۀ بن- بروجن». قابل‌دسترس در: https://tn.ai/۲۳۳۷۳۶۹
۲۶. خبرگزاری تسنیم، ۲۰ شهریور ۱۳۹۹. «چرا طرح ملی بن- بروجن برای چهارمحال‌وبختیاری حائز اهمیت است؟». قابل‌دسترس در: https://tn.ai/۲۳۴۵۴۸۳.
۲۷. خبرگزاری خبرآنلاین، ۵ اسفند ۱۳۹۹. «توقف طرح غیرکارشناسی انتقال آب بن-بروجن». قابل‌دسترس در: khabaronline.ir/news/۱۴۸۹۲۰۰
۲۸. خبرگزاری خبرآنلاین، ۵ آذر ۱۴۰۰. «گزارش مهم وزارت نیرو: راهی جز سازگاری با کم‌آبی نیست». قابل‌دسترس در: khabaronline.ir/news/۱۵۷۶۸۲۴
۲۹. خبرگزاری مهر، ۹ اردیبهشت ۱۴۰۰. «مطالبۀ کشاورزان اصفهان سیاسی نیست». قابل‌دسترس در: mehrnews.com/xVcYz
۳۰. خبرگزاری مهر، ۵ خرداد ۱۴۰۰. «سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس: لیاقت و کفایت در وزارت نیرو دیده نمی‌شود». قابل‌دسترس در: www.mehrnews.com/xVpG
۳۱. خبرگزاری مهر، ۹ خرداد ۱۴۰۰. «رئیس‌جمهور آینده مانع جوسازی سیاسی و قومیتی برای حل مشکل آب باشد». قابل‌دسترس در: www.mehrnews.com/xVqGY
۳۲. خبرگزاری موج، ۲۹ بهمن ۱۳۹۹. «وزارت نیرو به دنبال سست‌کردن پایه‌های حقابه‌های کشاورزی است». قابل‌دسترس در: https://www.mojnews.com/fa/tiny/news-۳۶۶۵۰۲
۳۳. سازمان نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان. «اساس‌نامۀ نظام صنفی کشاورزان اصفهان». قابل‌دسترس در: https://skoesfahan.org/۱۳۹۶/۰۹/۲۲/.
۳۴. سازمان نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان. «نحوۀ تشکیل نظام صنفی کارهای کشاورزی بخش شهرستان». ۲۲ آذر ۱۳۹۶، قابل‌دسترس در: https://skoesfahan.org/۲۲/۰۹/۱۳۹۶/.
۳۵. طالبی اسکندری، سروش (۱۳۹۸). پنج دهه بازتخصیص خاموش: تحولات نظام بهره‌برداری آب زاینده‌رود. تهران: پژوهشکدۀ تدبیر آب.
۳۶. کیانی‌سلمی، صدیقه و امینی‌فسخودی، عباس (۱۳۹۶). «تبیین عوامل اجماعی خشک‌سالی و شناسایی آثار آن». برنامه‌ریزی فضایی، ۷(۴)، ۲-۱۸.
۳۷. عبدی، مصطفی (۱۳۹۴). «جنبش‌های اجتماعی و مسئلۀ تغییر ساختارهای اجتماعی در ایران آسیایی». جامعه‌شناسی ایران، ۱۶(۲)، ۴۸-۷۲
۳۸. عینالی، جمشید و شفیعی، محمدرضا (۱۳۹۹). «سنجش میزان آسیب‌پذیری کشاورزان در برابر خشک‌سالی ناشی از بحران آب زاینده‌رود». نشریه علمی جغرافیا و مخاطرات محیطی، ۹(۳۵)، ۱۵۹-۱۸۱.
۳۹. فیروزآبادی، سیداحمد و خمسه، زهرا (۱۴۰۱). مطالعه پیامدهای اقلیمی در نقاط روستایی شرق اصفهان. نشریه توسعه محلی (روستایی- شهری)، ۲۷(۲)، ۴۲۶-۴۱۱.
۴۰. هوینس، ویلیام و کروتی، دیوید (۱۳۹۱). رسانه و جامعه: صنایع، تصاویر و مخاطبان. ترجمۀ مهدی یوسفی و رضا مرزانی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
