شمارۀ جدید فصلنامه (پاییز 1403) منتشر شد
دوره 15، شماره 3 - ( 6-1403 )
جلد 15 شماره 3 صفحات 290-255 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Moghadam M H, Bagheri M. (2024). Studying the Formation Process of the Phenomenon of Littering in the City of Ahvaz. Social Problems of Iran. 15(3), 255-290. doi:10.61186/jspi.15.3.255
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3712-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3712-fa.html
مقدم محمدحسین، باقری معصومه. مطالعۀ فرآیند شکل‌گیری پدیدۀ زباله‌گردی و پیامدهای آن در شهر اهواز مسائل اجتماعی ایران 1403; 15 (3) :290-255 10.61186/jspi.15.3.255
محمدحسین مقدم1 
، معصومه باقری* 2
، معصومه باقری* 2
1- دانشجوی دکتری بررسی مسائل اجتماعی ایران، گروه جامعه شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران/
2- دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران ،m.bagheri@scu.ac.ir
2- دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران ،
چکیده: (164 مشاهده)
پدیدۀ زباله‌گردی یکی از مسائل اجتماعی نوظهور و در حال گسترش در کلان‌شهرهای ایران است که زیست شهری را با چالش‌های متعددی مواجه کرده و تأثیرات زیادی بر زندگی فردی، بنیان خانواده و مدیریت شهری گذاشته است. هدف پژوهش حاضر، مطالعۀ فرایند شکل‌گیری پدیدۀ زباله‌گردی در شهر اهواز است. در این راستا، از روش نظریه‌پردازی زمینه‌ای و شیوۀ نمونه‌گیری هدفمند با استراتژی نمونه‌گیری نظری استفاده شده و با ۲۲ نفر از زباله‌گردهای اهواز مصاحبه‌های عمیق صورت گرفته است. یافته‌ها نشان‌دهندۀ ۱۲ مقولۀ فرعی شامل چالش‌های مسکن، تنگناهای معیشتی خانواده، فشارهای دوستان و بستر محیطی ملتهب، فقدان حمایت‌های نهادی کافی و پایدار، فقر فرهنگیِ تشدیدکنندۀ فقر معیشتی، تنش‌های عاطفی درون خانواده، بستر شکل‌دهندۀ راهبرد زیست معیشتی خودگردان، تقلا برای بقای معیشت خانواده، پیامدهای جسمی، روحی، زیست‌محیطی، اجتماعی و امنیتی است. همچنین، پنج مقولۀ اصلی شامل استیصال اقتصادی، فشارهای ساختاری، بستر فرهنگی تنش‌زا، اتخاذ راهبرد زیست معیشتی خودگردان و پیامدهای چندگانۀ پدیدۀ زباله‌گردی و یک مقولۀ هسته با عنوان «پدیدۀ زباله‌گردی به‌مثابۀ زایش تنش اجتماعی» شناسایی شدند. نتایج پژوهش نشان داد فرایند شکل‌گیری پدیدۀ زباله‌گردی از بسترهای اقتصادی و فرهنگی خانوادگی آغاز و توسط فشارهای ساختاری تشدید می‌شود. در چنین شرایطی، زباله‌گردها راهبرد زیست معیشتی خودگردان را اتخاذ می‌کنند و به‌طور فردی، گروهی یا خانوادگی مشغول به زباله‌گردی می‌شوند. آن‌ها مفهوم زباله‌گردی را به شغلی مستقل و در دسترس تقلیل می‌دهند که پیامدهای چنین کنشی، شامل مشکلات جسمی، روحی و زیست‌محیطی است.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
مسائل اجتماعی
دریافت: 1403/2/21 | پذیرش: 1403/5/22 | انتشار: 1403/9/12
دریافت: 1403/2/21 | پذیرش: 1403/5/22 | انتشار: 1403/9/12
فهرست منابع
1. ابوالمعالی، خدیجه (1391). پژوهش کیفی از نظریه تا عمل. تهران: نشر علم.
2. احمدی، حبیب و ایمان، محمدتقی (1384). فرهنگ فقر، حاشیه‌نشینی و گرایش به رفتار بزهکارانه در میان جوانان حاشیه‌نشین
3. ده پیاله شیراز. مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 2(19)، 118-99.
4. احمدی، سیروس و کهن‌سال‌خوب، احسان (1401). تبیین جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر بازیافت زباله با استفاده از نظریۀ رفتار برنامه‌ریزی‌شده (مورد مطالعه: شهروندان شهر آبادان در سال 1400). مجله مطالعات جامعه‌شناختی شهری،12(44)، 28-1.
5. افراخته، حسن و حجی‌پور، محمد (1395). اقتصاد زباله‌ای در روستاهای پیراشهری جنوب تهران. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 6(4)، 72-47.
6. ایثاری، مریم و شجاعی‌زند، علیرضا (1398). زمینه‌ها و فرآیندهای شکل‌گیری زیست غیررسمی زباله‌گردی: مطالعه موردی کارگران افغانستانی در تهران. بررسی مسائل اجتماعی ایران، 1(10)، 95-63.
7. ایثاری، مریم و شجاعی‌زند، علیرضا (1399). سیاست‌های شهری و زیست غیررسمی زباله‌گردی در تهران. مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 34(10)، 32-1.
8. بهمنی، سجاد، علی، عربی و بوداقی، علی (1403). کاوشی در تجربه زیسته کودکان زباله‌گرد در اهواز. فصلنامه مسائل اجتماعی ایران، 15(2)، 108-77.
9. باقری، معصومه، بوداقی، علی، بهمنی، سجاد و شهریاری، مرضیه (1401). ارائه مدل پارادایمی فقر و تبیین جامعه‌شناختی آن در مناطق محروم استان خوزستان (مورد مطالعه: شهرهای حمیدیه و اندیکا). مطالعات جامعه‌شناختی شهری،12(43)، 64-33.
10. پروین، ستار (1401). زباله‌گردی به‌مثابۀ هوموساکر شهری: پژوهشی کیفی در شهر تهران. مجلۀ مسائل اجتماعی ایران، 5(2)، 193-169.
11. پروین، ستار، مرادی، علیرضا، دنیایی، ام‌کلثوم و داودی، مریم (1397). مهاجرت و زباله‌گردی به‌مثابۀ شیوه نوظهور زیست شهری. دوفصلنامۀ مطالعات جمعیتی، 1(4)، 228-199.
12. حیدری، اصغر، الله‌قلی‌پور، سارا و ابدالی، یعقوب (1395). بررسی و تحلیل شاخص‌های شهر سالم در شهر کرمان. دومین کنگرۀ بین‌المللی زمین، فضا و انرژی پاک، تهران. 623552https://civilica.com/doc/.
13. خبرگزاری ایسنا (1401، 21 اردیبهشت). قابل‌دسترس در isna.ir / xdLCjj.
14. رهنما، محمدرحیم و کاظمی‌خیبری، خلیل‌الله (1391). بازنگری راهبردی حوزه خدمات شهری مدیریت محلی ایران با تأکید بر پسماندهای شهری؛ مطالعه موردی؛ کلان‌شهر مشهد. دوفصلنامه مدیریت شهری،30(10)، 319-307.
15. زارعی‌محمودآبادی، علیرضا، روحانی، علی، افشانی، سیدعلیرضا و سیدموسوی، محسن (1402). زیستن آسیب، یک مردم‌نگاری انتقادی از زباله‌گردی در شهر صنعتی میبد. پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران. 3(12)، 20-1.
16. صنعتی، حسین، فروغی، یاسر و علیزاده، سجاد (1397). آمار و روش تحقیق پیشرفته کمّی و کیفی. تهران: اندیشه احسان.
17. ظهیری‌نیا، مصطفی و هادی، سیما (1395). مطالعه کیفی دلایل و زمینه‌های زباله‌گردی در شهر زاهدان. جامعه پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،3(7)، 67-43.
18. گیدنز، آنتونی (1392). جامعه‌شناسی (حسن چاوشیان، مترجم). تهران: نی.
19. محمدی، خلیل (1394). بررسی عوامل مؤثر بر بروز پدیده کودکان کار خیابانی و راهکارهای مقابله با آن. فصلنامه علمی تخصصی پایتخت،3(8)، 77-57.
20. محمدیان، محسن، آقاجانی، حسنعلی و نیک‌زاده‌زیدی، محمود (1388). بررسی میزان صرفه‌جویی در هزینه و زمان حاصل از تغییر در ایستگاه‌های جمع‌آوری و حمل زباله شهر تهران. فصلنامه مدیریت، 15(6)، 33-21.
21. نادری، احمد، راسک، محمدرضا و محمدی، انور (1401). مطالعه کیفی درباره زباله‌گردی در شهر تهران. بررسی مسائل اجتماعی ایران، 1(13)، 197-167.
22. Adama, O. (2014). Marginalisation and integration within the informal urban economy: The case of child waste pickers in Kaduna, Nigeria. International Development Planning Review, 36(2): 155-180.
23. Ahmadi, S. (2018). Effects of the environmental attitude and responsibility on household waste -Separation: Evidence from lranian married women. The Open Psychology Journal, 11: 25-34.
24. Bauman, Z. (2005). Work, Consumerism and the new poor. Buckingham: UK: Open University press.
25. Gutberlet, J. (2021). Grassroots waste picker organizations addressing the UN sustainable development goals. World Development, 138, 1-12.
26. Hardesty. Donald L. (1977). Ecological Anthropology.New York: Jhon wiley Sons.
27. Joshi, N. (2018). Low income womens right to sanitation services in city public spaces: a study of waste picker women in pune. Environment and Urbanization, 30(1), 249-264.
28. Maksud, A. K. M. (2010).Inhumane Conditions Of the waste pickers of Dhaka city. Grambangla unnayan committee, Dhaka, Bangladesh.
29. Schenck Rinie and Phillip Frederick Blaauw. (2011). The Work and Lives of street Waste pickers in Pretoria A Case Study Recycling in South Africas Urban informal Economy. Urban Forum, 22(4), 411-430.
30. Timothy Dada, O., Faniran, G., Ojo, D., Taiwo, A. (2022). Waste pickers perception of occupational hazards and well being in a Nigerian megacity. International journal of Environmental Studies, 80(4), 933-947.
31. Zolnikov, T. (2023). Stop treating waste pickers like garbage: An autoethnography oninformal waste picking in Brazil. Global public Health, 18(1), 1-6.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
