شمارۀ جدید فصلنامه (پاییز 1403) منتشر شد
دوره 14، شماره 1 - ( 7-1402 )
جلد 14 شماره 1 صفحات 112-89 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Chitsaz M J. (2023). The Iranian family and socio-cultural transformations: a generational analysis. Social Problems of Iran. 14(1), 89-112. doi:10.61186/jspi.14.1.89
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3625-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3625-fa.html
چیت‌ساز محمدجواد. خانوادۀ ایرانی و تحولات فرهنگی-اجتماعی: تحلیل نسلی مسائل اجتماعی ایران 1402; 14 (1) :112-89 10.61186/jspi.14.1.89
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی ، j.chitsaz@gmail.com
چکیده: (1336 مشاهده)
خانوادۀ ایرانی محل استقرار، حضور و عمل سه نسل متفاوت است. با توجه به تغییرات رفتاری و نگرشی خانوادۀ ایرانی در چند دهۀ اخیر، توجه به این تغییرات در میان نسل‌ها اهمیت دارد، زیرا آن‌ها به‌طور متفاوتی در معرض تغییرات بوده‌اند و درنتیجه تغییرات اجتماعی را به‌گونه‌ای متفاوت درک، باور و عملیاتی کرده‌اند. درک تفاوت‌های نسلی می‌تواند به شناخت تغییرات رُخ‌داده در خانواده و همچنین پیش‌بینی پتانسیل موجود برای تغییرات آیندۀ خانواده کمک کند. این مطالعه با استفاده از روش تحلیل ثانویۀ کمّی، به تحلیل داده‌های «طرح پیمایش ملّی خانواده» (۱۳۹۶) در بین ۵۰۰۰ نفر از افراد متأهل ساکن در مناطق شهری کشور با هدف آگاهی از نظرات آن‌ها در زمینۀ مسائل مربوط به خانوار و خانواده شامل ازدواج، نگرش‌های جنسیتی، ساختار قدرت و خشونت خانگی پرداخته است. بر اساس نتایج این مطالعه، شاهد نگرش مثبت و سنتی نسل‌های مختلف خانوادۀ ایرانی به ازدواج و همزمان رشد نگرش مدرن به ازدواج (نگرش مدرن به ازدواج، توجه بیشتر به معیارهای مدرن همسرگزینی و الگوی فردمحور) در میان نسل سوم خانوادۀ ایرانی هستیم. از نظر خشونت خانگی شاهد کمترین میزان خشونت در نسل سوم خانوادۀ ایرانی هستیم و همچنین ساختار قدرت در نسل سوم متمایل به الگوی خانوادۀ مدنی شده است.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
خانواده و ازدواج
دریافت: 1401/3/21 | پذیرش: 1402/7/12 | انتشار: 1402/7/17
دریافت: 1401/3/21 | پذیرش: 1402/7/12 | انتشار: 1402/7/17
فهرست منابع
1. ابراهیم‌پور، داود (1393). بررسی نگرش دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی منطقه 13 نسبت به تفاوت ارزش‌های اجتماعی آنان با والدین در رابطه با خانواده و ازدواج. مطالعات جامعه‌شناختی، 7(25)، 114-95.
2. آزاد ارمکی، تقی (1393). خانوادۀ ایرانی. تهران: علم.
3. آزاد ارمکی، تقی (1395). تغییرات، چالش‌ها و آینده خانوادۀ ایرانی. تهران: تیسا.
4. آزاد ارمکی، تقی؛ زند، مهناز و خزایی، طاهره (1379). بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی در طول سه نسل خانواده تهرانی: با تأکید بر مقایسه مراسم، آداب و کارکردهای حمایتی. نامه علوم اجتماعی، 8(16)، 29-3.
5. بالس، کریستوفر (1385). ذهنیت بین نسلی دیدگاهی روانکاوانه درباره اختلاف نسل‌ها. ارغنون، -(38)، 30-1.
6. بگی، میلاد و حسینی، حاتم (1400). تفاوت‌های نسلی در نگرش نسبت به طلاق در ایران: کاربرد الگوی چندسطحی. پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 10(3)، 44-23.
7. بهنام، جمشید (1347). جامعه‌شناسی: نظری به انواع خانواده در ایران. مطالعات جامعه‌شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق) (2) 1، 77-70.
8. جنادله، علی و رهنما، مریم (1393). دگرگونی در الگوی متعارف خانوادۀ ایرانی (تحلیل ثانویه داده‌های ملی). خانواده پژوهی، 10(39)، 296-277.
9. حاجی‌پورساردویی، سیمین و حاجی‌پورساردویی، مرضیه (1401). تغییر نگرش جنسیتی نسل آینده در راستای دستیابی به صلح پایدار. سیاست کاربردی، 4(1)،90-71.
10. خانی، سعید؛ محمدزاده، حسین و عباسی‌شوازی، محمدجلال (1397). مقایسۀ میان نسلی ایدئال‌های ازدواج و فرزندآوری با تأکید بر نقش ویژگی‌های زمینه‌ای در شهرستان سنندج. مسائل اجتماعی ایران، 10(2)، 49-76.
11. رزاقی‌نصرآباد، حجیه بی‌بی و فلاح، لیلا (1397). بررسی تفاوت‌های نسلی ارزش‌های اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن مورد مطالعه شهر قدیم هشتگرد. راهبر اجتماعی فرهنگی، 7(26)، 226-197
12. رضایی، عبدالعلی (1380) ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان موج اول، تهران، دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
13. زاهد، سیدسعید و کاوه، مهدی (1396). آسیب‌شناسی تغییرات خانواده، با تأکید بر نقش جهانی‌شدن فرهنگی بر تعاملات جنسیتی و تمایلات جنسی. نشریه رهیافت پیشگیری، 2، 147-0
14. زواره، انسیه؛ شکربیگی، عالیه و آزادارمکی، تقی (1397). مطالعه جامعه‌شناختی تغییرات گفتمانی نسل‌های سه‌گانه خانواده ایرانی، مطالعات اجتماعی ایران، 1(11)، 71-69.
15. ساروخانی، باقر (۱۳۷۵). درآمدی بر دائره‌المعارف علوم اجتماعی. جلد دوم، چاپ چهارم، تهران: کیهان.
16. سرایی، حسن و اوجاقلو، سجاد (1392). مطالعه نسلی تغییر ارزش ازدواج در ایران (مطالعه موردی: زنان شهر زنجان). مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 5(4)، 42-19.
17. عباسی‌شوازی، محمدجلال و ترابی، فاطمه (1385). تفاوت‌های بین نسلی ازدواج خویشاوندی در ایران. مجله جامعه‌شناسی ایران، 7(4)، 146-119.
18. عسکری‌ندوشن، عباس؛ عباسی‌شوازی، محمدجلال و صادقی، رسول (1388). مادران، دختران و ازدواج (تفاوت‌های نسلی در ایده‌ها و نگرش‌های ازدواج در شهر یزد). مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان)، 11(44)، 36-7.
19. فیضی، ایرج و ابراهیمی، فاطمه (1398). پیمایش ملی خانواده، تهران: جهاد دانشگاهی واحد استان البرز.
20. قاسمی‌اردهایی، علی؛ نوبخت، رضا و ثوابی، حمیده (1393). بررسی تطبیقی نگرش زنان متعلق به نسل‌های مختلف در زمینه سن ازدواج و ترکیب خانواده. مطالعات زن و خانواده، 2(1)، 72-53.
21. قانعی‌راد، محمدامین (1396). زوال پدرسالاری فروپاشی خانواده یا ظهور خانواده مدنی. تهران: نقد فرهنگ.
22. قنبری‌برزیان، علی و کاویان‌نسب، مژگان (1398). تبیین عوامل جامعه‌شناختی مؤثر بر نگرش‌های بین نسلی به کارکردهای ازدواج (مطالعه موردی سه نسل از زنان شهر اصفهان). فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 10(40)، 244-217.
23. گروسی، سعیده و یاری‌نسب، فاطمه (1399). تفاوت نسلی نگرش به ارزش‌های ازدواج و عوامل مؤثر در آن در زنان ساکن شهر یاسوج. مطالعات راهبردی زنان، 22(87)، 131-149.
24. مالمیر، مهدی و ابراهیمی، مرضیه (1399). نوع‌شناسی ساختار قدرت در خانوادۀ ایرانی. مطالعات راهبردی زنان، 22(87)، 32-7.
25. مدیری، فاطمه و مهدوی، محمدصادق (1396). بررسی نسلی ارزش‌های پست‌مدرن خانوادگی و عوامل اثرگذار بر آن با تأکید نقش دین‌داری، جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 4(9)،187-155.
26. مرکز تحقیقات زن و خانواده (1393). مناسبات حاکمیت و خانواده. قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
27. مهدی، علی‌اکبر (1354). جامعه‌شناسی خانوادۀ ایرانی. تهران: پیام.
28. ریاحی، محمداسماعیل (1386). عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان پذیرش کلیشه‌های جنسیتی (مطالعه موردی جوانان کارآموز در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای استان مازندران). زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، 5(1)، 109-136.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
