دوره 13، شماره 1 - ( 6-1401 )
جلد 13 شماره 1 صفحات 208-181 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Kazemipour A, Goodarzi M. (2022). The ups and downs of trust in Iran during the last half century:
A look at trends, causes, and consequences. Social Problems of Iran. 13(1), 181-208.
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3520-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3520-fa.html
کاظمی عبدالمحمد، گودرزی محسن. فراز و فرود اعتماد در ایران طی نیم‌قرن اخیر: نگاهی به روندها، علل و پیامدها مسائل اجتماعی ایران 1401; 13 (1) :208-181
عبدالمحمد کاظمی1 
، محسن گودرزی* 2
، محسن گودرزی* 2
1- استاد جامعه‌شناسی دانشگاه کالگری کانادا
2- دکترای جامعه شناسی و پژوهشگر اجتماعی ، mgoodarzi@gmail.com
2- دکترای جامعه شناسی و پژوهشگر اجتماعی ، mgoodarzi@gmail.com
چکیده: (882 مشاهده)
داده‌های اجتماعی موجود برای چند دهۀ اخیر، حاکی از آن است که جامعۀ ایران دچار یک بحران اعتماد فراگیر و عمیق شده است. توزیع میزان اعتماد عمومی در کشورهای مختلف جهان بر اساس داده‌های پیمایش جهانی ارزش‌ها، نشان می‌دهد که ایران با سطح اعتمادی در حدود ۱۵ درصد جزو کشورهای «کم-اعتماد» جهان است؛ درحالی‌که در جوامعی نظیر کشورهای اسکاندیناوی، هلند و چین این میزان بالاتر از ۶۰ درصد و در کشورهای دیگری نظیر استرالیا، کانادا، سوئیس، آفریقای جنوبی و ویتنام بین ۴۰ تا ۶۰ درصد است. در مقابل، کشورهای کم‌اعتمادی هم وجود دارند که میزان اعتماد در آن‌ها زیر ۱۰ درصد است (که عمدتاً شامل کشورهایی آفریقایی و نیز یوگسلاوی سابق می‌شوند که نوعی جنگ داخلی و نسل‌کشی را تجربه کرده‌اند و یا مناطقی در آمریکای لاتین که تحت کنترل کارتل‌های مواد مخدر هستند).
در این مقاله، تغییرات اعتماد در سه سطح- اعتماد عمومی، اعتماد سیاسی و اعتماد نهادی (یا اعتماد به گروه‌های شغلی) - بررسی شده‌اند. داده‌ها نشان می‌دهند به‌رغم وجود روندها و نیروهای اعتمادزا، میزان اعتماد در تمامی این سطوح روند نزولی داشته‌اند و جامعۀ ایران با یک بحران بی‌اعتمادی فراگیر دست‌به‌گریبان است. چیزی که بر اهمیت این موضوع می‌افزاید آن است که شاخص میزان اعتماد اجتماعی، همبستگی مستقیمی با بسیاری از شاخص‌های دیگر حیات اجتماعی دارد که نشان‌دهندۀ یک جامعۀ سالم، کارا و امیدوارند. پیامد این وضعیت را بر اساس دو مدل مورد بررسی قرار داده‌ایم؛ در یک مدل سه‌وجهی (جامعه، دولت و بازار)، این فرضیه را طرح کرده‌ایم که با ضعیف شدن ضلع جامعه دو نیروی زور و پول به‌عنوان نماد دو ضلع دولت و بازار فضای اجتماعی را پر می‌کنند. این تغییرات هم در سطح سیستمیک (برای مثال ظهور و رشد شرکت‌های خصولتی) و هم در سطح نظام شخصیت بروز خواهد کرد. جنبه‌ای دیگر از تحولات جامعۀ ایران را بر اساس ماتریسی متشکل از اعتماد سیاسی و اعتماد عمومی توضیح داده‌ایم. در نظر گرفتن دو سطح بالا و پایین برای هریک از این دو نوع اعتماد در این ماتریس، منجر به ایجاد چهار ترکیب عمده می‌شود و داده‌های تجربی پیش‌گفته جامعۀ ایران را در ترکیبی قرار می‌دهد که محتمل‌ترین وضعیت‌های پیش روی آن بحران و آشوب است. این‌همه گویای آن است که با مشکلی عمیق، جدی و نگران‌کننده مواجه هستیم که نیاز به پاسخی جامع و اندیشیده دارد و همین امر مواجهۀ علمی، تجربی و دقیق با این پدیده را ضروری می‌سازد. این مقاله گامی در آن جهت است.
در این مقاله، تغییرات اعتماد در سه سطح- اعتماد عمومی، اعتماد سیاسی و اعتماد نهادی (یا اعتماد به گروه‌های شغلی) - بررسی شده‌اند. داده‌ها نشان می‌دهند به‌رغم وجود روندها و نیروهای اعتمادزا، میزان اعتماد در تمامی این سطوح روند نزولی داشته‌اند و جامعۀ ایران با یک بحران بی‌اعتمادی فراگیر دست‌به‌گریبان است. چیزی که بر اهمیت این موضوع می‌افزاید آن است که شاخص میزان اعتماد اجتماعی، همبستگی مستقیمی با بسیاری از شاخص‌های دیگر حیات اجتماعی دارد که نشان‌دهندۀ یک جامعۀ سالم، کارا و امیدوارند. پیامد این وضعیت را بر اساس دو مدل مورد بررسی قرار داده‌ایم؛ در یک مدل سه‌وجهی (جامعه، دولت و بازار)، این فرضیه را طرح کرده‌ایم که با ضعیف شدن ضلع جامعه دو نیروی زور و پول به‌عنوان نماد دو ضلع دولت و بازار فضای اجتماعی را پر می‌کنند. این تغییرات هم در سطح سیستمیک (برای مثال ظهور و رشد شرکت‌های خصولتی) و هم در سطح نظام شخصیت بروز خواهد کرد. جنبه‌ای دیگر از تحولات جامعۀ ایران را بر اساس ماتریسی متشکل از اعتماد سیاسی و اعتماد عمومی توضیح داده‌ایم. در نظر گرفتن دو سطح بالا و پایین برای هریک از این دو نوع اعتماد در این ماتریس، منجر به ایجاد چهار ترکیب عمده می‌شود و داده‌های تجربی پیش‌گفته جامعۀ ایران را در ترکیبی قرار می‌دهد که محتمل‌ترین وضعیت‌های پیش روی آن بحران و آشوب است. این‌همه گویای آن است که با مشکلی عمیق، جدی و نگران‌کننده مواجه هستیم که نیاز به پاسخی جامع و اندیشیده دارد و همین امر مواجهۀ علمی، تجربی و دقیق با این پدیده را ضروری می‌سازد. این مقاله گامی در آن جهت است.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
دریافت: 1401/4/2 | پذیرش: 1401/6/23 | انتشار: 1401/6/27
دریافت: 1401/4/2 | پذیرش: 1401/6/23 | انتشار: 1401/6/27
فهرست منابع
1. اسدی، علی (۱۳۵۴(. نگرش‌های اجتماعی و گرایش‌های فرهنگی، تهران: پژوهشکده علوم ارتباطی.
2. اوفه، کلاوس (۱۳۸۵). چگونه می‌توان به شهروندان اعتماد داشت. در رابرت پاتنام و دیگران، سرمایۀ اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، به اهتمام کیان تاج‌بخش، مترجمان افشین خاک‌باز و حسن پویان: 275-201. تهران: شیرازه.
3. غفاری، غلامرضا (۱۳۸۶). سنجش و تبیین سرمایۀ اجتماعی در ایران، تهران: معاونت اجتماعی وزارت کشور.
4. غفاری، غلامرضا) ۱۳۹۴). سنجش سرمایۀ اجتماعی. تهران: دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مرکز ملی رصد اجتماعی وزارت کشور.
5. کاظمی‌پور، عبدالمحمد؛ و گودرزی، محسن (۱۴۰۰). افول اجتماع در ایران: روایتی گاهشمارانه (کرونولوژیک). رفاه اجتماعی. جلد ۲۲، شمارۀ ۸۴ (بهار ۱۴۰۱): ۲۶۹-۳۰۰.
6. کورزمن، چارلز (۱۴۰۰). ناگهان انقلاب، ترجمه رامین کریمیان. تهران: نی.
7. گودرزی، محسن (۱۳۸۲). پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان موج دوم. تهران: دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
8. گودرزی، محسن (1383). پیمایش تحولات فرهنگی ایرانیان. تهران: دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
9. گیدنز، آنتونی (1377). پیامدهای مدرنیت. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: مرکز.
10. مسکوب، شاهرخ (۱۳۷۹). روزها در راه، جلد دوم. پاریس: خاوران.
11. محمود، احمد (۱۳۸۳). زمين سوخته. چاپ هفتم، تهران: معين.
12. موسوی، میرطاهر) ۱۳۸۶). بررسی و سنجش سرمایۀ اجتماعی در ایران. تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.
13. Etzioni, Amitai (2001a). "On Social and Moral Revival. " The Journal of Political Philosophy 9 (3): 356-371. [DOI:10.1111/1467-9760.00132]
14. Etzioni, Amitai (2001b). "Review: Is Bowling Together Sociologically Lite?" Contemporary Sociology 30 (3): 223-224. [DOI:10.2307/3089233]
15. Etzioni, Amitai (2015). The New Normal: Finding a Balance between Individual Rights and the Common Good. Londong and New York: Routledge
16. Polanyi, Karl (1957). The Great Transformation: The Political and Economic Origins of Our Time. Boston: Beacon Press by arrangement with Rinehart & Company, Inc.
17. Putnam, Robert D. (2000). Bowling alone: the collapse and revival of American community. New York: Simon & Schuster [DOI:10.1145/358916.361990]
18. Sztompka, Piotr (2006). Trust. In B. S. Turner (Ed.), The Cambridge dictionary of sociology (pp. 639-642). New York: Cambridge University Press.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
