شمارۀ جدید فصلنامه (تابستان 1403) منتشر شد
دوره 12، شماره 1 - ( 1-1400 )
جلد 12 شماره 1 صفحات 195-167 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
kazemi S. (2021). Medical Pluralism in the Coronavirus Epidemic: A Study of Controversy over Islamic Medicine. Social Problems of Iran. 12(1), 167-195. doi:10.52547/jspi.12.1.167
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3202-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3202-fa.html
کاظمی سیمین. پلورالیسم پزشکی در دورۀ همه‌گیری کروناویروس: بررسی مناقشات پیرامون طب اسلامی مسائل اجتماعی ایران 1400; 12 (1) :195-167 10.52547/jspi.12.1.167
مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ، simin.kazemi@sbmu.ac.ir
چکیده: (2100 مشاهده)
پلورالیسم پزشکی به همزیستی سنت های مختلف پزشکی در یک جامعه ارجاع دارد و بر همین مبنا انواع طب جایگزین و مکمل به نظام های مراقبت سلامت کشورهای مختلف راه‌یافتهاند. اخیراً برخی مدعی نظام شفابخشی تحت عنوان طب اسلامی شده اند که به خصوص در دورۀ همه گیری کروناویروس بحث پیرامون آن بالا گرفت. هدف این مطالعه بررسی مناقشات پیرامون طب اسلامی در دورۀ همه گیری کووید 19 از منظر جامعه شناختی بود. این مطالعۀ کیفی با رویکرد تحلیل محتوی و روش اسنادی انجام شد و گردآوری داده ها از منابع مختلف شامل درگاه های خبری، پایگاه های اطلاع رسانی، کانال های تلگرام و اینستاگرام مرتبط با موضوع صورت گرفت. داده ها با استفاده از کدگذاری و استخراج زیر طبقات و طبقات تحلیل شدند. مطالعه نشان داد که کنشگران طب اسلامی، با ادعاهایی چون ناکارآمدی پزشکی رایج، ضرورت استقلال در پزشکی و رفع وابستگی به غرب، تأثیر و صرفۀ اقتصادی طب اسلامی و اتکای آن به دین، وارد میدان رقابت با پزشکی رایج شدند و برای معرفی طب اسلامی به مثابه یک نظام شفابخشی که میتواند در کنترل همه گیری کروناویروس مؤثر باشد، تلاش کردند. از سوی دیگر، مخالفان با ادعاهایی شامل؛ مخاطره آمیز بودن، غیرعلمی و تخلف بودن طب اسلامی، سوء استفاده از دین و منفعت طلبی کنشگران طب اسلامی به مقابله با این رقیبان تازه برخاسته اند. طبق اصول حرفه گرایی، غیرمتخصص ها و افراد عامی، اجازۀ فعالیت پزشکی ندارند. از این رو طب اسلامی که مورد ادعای غیرمتخصصان است، نتوانسته زیر چتر پلورالیسم پزشکی قرار گیرد. مدعیان طب اسلامی در دورۀ همه گیری کووید 19 با تکیه بر ضعفهای پزشکی نوین در مدیریت بیماری، می کوشند با عصیان علیه نظم پزشکی موجود و با استعانت از دین به عنوان پایۀ اصلی دستگاه ایدئولوژیک دولت، نظام شفابخشی مورد ادعایشان را به نظام سلامت تحمیل کنند.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
دریافت: 1399/2/30 | پذیرش: 1399/7/1 | انتشار: 1400/6/12
دریافت: 1399/2/30 | پذیرش: 1399/7/1 | انتشار: 1400/6/12
فهرست منابع
1. آدام، فیلیپ؛ هرتسلیک، کلودین (1385). جامعه شناسی بیماری و پزشکی. (ل. کتبی، مترجم) تهران: نشر نی.
2. آقایی، عاطفه؛ محسن خلیلی (1396)، مؤلفه‌های اجتماعی مرتبط با گرایش بیماران به طبّ مکمّل و جایگزین، ، مجله طب مکمل دانشگاه علوم پزشکی اراک، 7(4): 2076-2089.
3. آلتوسر، لویی (1970)، ایدئولوژی و دستگاههای ایدئولوژیک دولت، ترجمه ا. فرخ و س. امید، ؟: سازمان دانشجویان ایرانی در آمریکا.
4. اسلامی، محمدتقی؛ حسن بوسلیکی (1398). نقدی بر جریان مدعی طب اسلامی از منظر اصول اخلاق زیست‌پزشکی، اخلاق و تاریخ پزشکی، 12(1): 497-511.
5. پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم شیرازی، « رفع شبهه حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در مورد طبّ اسلامی و بیانات ایشان در دیدار با وزیر بهداشت»، صفحه بیانات و مواضع، 22 شهریور 1397، کد خبر: 412503، به نشانی اینترنتی:
6. https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=7&mid=412503
7. پایگاه اطلاع رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، «دیدگاه وزیر بهداشت در خصوص موضوع توصیه به مداخلات طب سنتی در درمان بیماری کووید 19»، صفحه اخبار، 5 فروردین 1399، کدخبر: 201219، به نشانی اینترنتی:
8. https://bit.ly/3bCxsW7
9. پایگاه اطلاع رسانی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، «نتیجه دخالت مدعیان طب سنتی و اسلامی در موضوع کرونا، سردرگمی مردم است»، صفحه اخبار، 19 اسفند 1398، کد خبر: 200424، به نشانی اینترنتی: https://bit.ly/2WEjHSy
10. پایگاه خبری آفتاب، «فیلم آتش زدن کتاب پزشکی داخلی هاریسون توسط عباس تبریزیان مشهور به پدر طب اسلامی»، صفحه سلامت، 4 بهمن 1398، کد خبر: ۶۳۳۳۷۰، به نشانی اینترنتی: https://aftabnews.ir/fa/news/633370
11. پایگاه خبری پزشکان و قانون،« بهتر بود مسئولان حرمت جامعه پزشکی را نگه می¬داشتند»، صفحه جامعه پزشکی، 7 فروردین 1398، کد خبر: 990107173511695، به نشانی اینترنتی: https://www.pezeshkanoghanoon.ir/990107173511695
12. پایگاه خبری و اطلاع رسانی رکنا، «مدعی طب اسلامی بازداشت شد»، صفحه حوادث، 15 فروردین 1399، کد خبر: 555832، به نشانی اینترنتی: https://bit.ly/2TsOJuT
13. جامعه خبری تحلیلی الف، «ادعای تازه مدعی طب سنتی» ،گروه سلامت الف، 8 اسفند 1398، کدخبر: 3981208101، به نشانی اینترنتی:
14. https://www.alef.ir/news/3981208101.html
15. جواهری، فاطمه (1381) طب جايگزين، واكنشي اجتماعي در برابر پزشكي علمي، مجله دانشكده ادبيات و علوم انساني، 10 (35-39): 29-50.
16. خبرگزاری جمهوری اسلامی، «روحانی جنجالی جلسه ستاد بحران قم کیست؟»، صفحه پلاس جامعه، 17 اسفند 1398، کد خبر: 83705550، به نشانی اینترنتی:
17. plus.irna.ir/news/83705550
18. خبرگزاری جمهوری اسلامی ، «ادعا درباره فوت آیت الله حائری شیرازی و بازتولید بحث تقابل طب سنتی و جدید»، صفحه استان ها، فارس، 26 اسفند 1398، کد خبر: 83716180، به نشانی اینترنتی: www.irna.ir/news/83716180/
19. خبرگزاری جمهوری اسلامی ، «اورود متخصصان طب ایرانی به حوزه پیشگیری و درمان کرونا»، صفحه بهداشت و سلامت، 3 فروردین 1399، کد خبر: 83724166، به نشانی اینترنتی: www.irna.ir/news/83724166/
20. خبرگزاری جمهوری اسلامی ، «برخی مدعیان درمان کرونا با طب اسلامی متواری هستند»، صفحه بهداشت و جامعه، 20 فروردین 1399، کد خبر: 83743223، به نشانی اینترنتی: www.irna.ir/news/83743223/
21. خبرگزاری جمهوری اسلامی، «علم الهدی: طب اسلامی وجود ندارد»، صفحه استان¬ها، 23 فروردین 1397، کد خبر: 82884677، به نشانی اینترنتی:
22. www.irna.ir/news/82884677/
23. خبرگزاری خبرآنلاین، «کدام طب نبوی؟ با چند تا روایت که 95 درصد آن تأیید نشده است؟»، صفحه چند رسانه¬ای، 23 آبان 1398، کد خبر: 1320942، به نشانی اینترنتی: khabaronline.ir/news/1320942
24. خبرگزاری دانشجویان ایران، « از "بخور حضرت مریم" تا کاسبی میلیاردی؟»، صفحه سلامت، 8 بهمن 1398، کد خبر: 98110805564، به نشانی اینترنتی: https://www.isna.ir/news/98110805564
25. خبرگزاری دانشجویان ایران، «لزوم برخورد قضایی با مدعی طب اسلامی در بیمارستان کرونایی»، صفحه سلامت، 3 فروردین 1399، کد خبر: 99010301111، به نشانی اینترنتی: https://www.isna.ir/news/99010301111/
26. خبرگزاری دانشجویان ایران، « سازمان نظام‌پزشکی: مصداق بارز تشویش اذهان عمومی چیست؟»، صفحه سلامت، 3 فروردین 1399، کد خبر: 99010300796، به نشانی اینترنتی: https://www.isna.ir/news/99010300796/
27. خبرگزاری رسمی حوزه، «وزش نسیم مهر در بیمارستان های اصفهان»، صفحه استان¬ها، 27 آبان 1398، کد خبر: 872307، به نشانی اینترنتی:
28. https://www.hawzahnews.com/news/872307
29. خبرگزاری میزان، بافته‌های علمی مصداق کلاهبرداری است/شکایت وزارت بهداشت از مدعیان طب اسلامی، صفحه جامعه، 11 بهمن 1398، کد خبر: ۵۹۱۷۳۴، به نشانی اینترنتی: https://www.mizanonline.com/fa/news/591734/
30. دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، تعریف طب سنتی و طب مکمل، صفحه اصلی، (بی¬تا) به نشانی اینترنتی:
31. http://pm.behdasht.gov.ir/index.aspx?siteid=175&fkeyid=&siteid=175&pageid=59476
32. دنیای اقتصاد، «جزئیات جدید از روند درمان آیت الله هاشمی شاهرودی»، صفحه خبر، 9 دی 1398، کد خبر: ۳۶۰۹۸۶۲، به نشانی اینترنتی: https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3609862
33. ریتزر، جورج (1389). نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
34. صادقی، سجاد؛ مهدوی نژاد، غلامحسین؛ صادقی، علیرضا؛ فرهیدزاده، هانیه (1391). مکتب طب اسلامی و دیدگاههای موافق، فصلنامه تاریخ پزشکی. 4 (10): 11-32.
35. صادقی، سجاد؛ مهدوی نژاد، غلامحسین؛ صادقی، علیرضا؛ فرهیدزاده، هانیه (1392). بررسی و طبقه بندی دیدگاههای موافق و مخالف در مورد طب اسلامی. فصلنامه تاریخ پزشکی. 5 (16): 171-198.
36. طبایع، نظر دکتر سید حسن قاضی زاده هاشمی در مورد طب اسلامی، صفحه طب اسلامی، 29 فروردین 1399، به نشانی اینترنتی: https://tabaye.ir/dr-ghazizadeh-hashemis-comment-on-islamic-medicine/
37. عنبری، خاطره و کوروش قنادی (1393). بررسی فراوانی و عوامل مرتبط با استفاده از انواع روش‌های طب مکمل در شهر خرم‌آباد در سال 1393 درمانی شهر خرم آباد، مجله طب مکمل دانشگاه علوم پزشکی اراک، 4(4): 987-999.
38. وایت، کوین (1393). درآمدی بر جامعه شناسی سلامت و بیماری. ترجمه: محسن ناصری راد. تهران: حقوقی
39. Adams, V (2002), "Randomized Controlled Crime: Postcolonial Sciences in Alternative Medicine Research", Social Studies Sciences, 32 (5): 659-690. [DOI:10.1177/030631202128967370]
40. Aramesh, K (2018), "Science and Pseudoscience in Traditional Iranian Medicine", Archives off Iranian Medicine, 21(7): 315-323.
41. Azaizeh, H. Bashar, S. Cooper, E. Said, O (2010), "Traditional Arabic and Islamic Medicine, A Re-emerging Health Aid", e CAM, 7(4): 419-424. [DOI:10.1093/ecam/nen039]
42. Bird, C. Conrad, P. Fremont, A. Timmermans, S (2010), "Handbook of Medical Sociology", Tennessee: Vanderbilt University Press. [DOI:10.2307/j.ctv16h2n9s]
43. Calnan M. (2015), "Eliot Freidson: Sociological Narratives of Professionalism and Modern Medicine", London: Palgrave MacMillan. [DOI:10.1057/9781137355621_19]
44. Chamberlin J. (2012), "Sociological Deconstructions I: Medical Autonomy and Altruism (the sociology of medical regulation: an introduction)", Springer and Dordrecht. [DOI:10.1007/978-94-007-4896-5_4]
45. Freidson, E. (1970), "Profession of Medicine: A Study of the Sociology of Applied knowledge", New York: Harper & Row.
46. Gabe, J. Monaghan, M. (2013), "Key concepts in Medical Sociology", London: Sage Publications [DOI:10.4135/9781526401687]
47. Hussein AH, Albar MA, Alsanad SM (2019), "Prophetic Medicine, Islamic Medicine, Traditional Arabic and Islamic Medicine (TAIM): Revisiting Concepts and Definitions", acta Scientific Medical Sciences, 3(8): 62-69. [DOI:10.31080/ASMS.2019.03.0347]
48. Schneirov, M. Geczik, J (2002), "Alternative Health and the Challenges of Institutionalization", Health: An Interdisciplinary Journal for the Social Study of Health, Illness and Medicine, 6(2): 201-220. [DOI:10.1177/136345930200600204]
49. Siahpush, Mohammad (1999), "A Critical Review of the Sociology of Alternative Medicine: Research on Users, Practitioners and the Orthodoxy", Health, 4(2): 159-178. [DOI:10.1177/136345930000400201]
50. Thomas, R (2003), "Health and Society", New York: Kluwer Academic/Plenum Publisher.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
