کارشناس ارشد توسعه اجتماعی دانشگاه تهران ، mehdi16359@gmail.com
چکیده: (4072 مشاهده)
کتاب توسعه، فقر فرهنگ، و سیاست اجتماعی به قلم بریج موهان (استاد گروه مددکاری اجتماعی دانشگاه لوئیزیانا) نوشته شده و نخستینبار در سال 2011 ازسوی انتشارات پالگریو در 218 صفحه به بازار نشر عرضه شده است. دو مضمون اساسی کتاب عبارتاند از: 1. فقر بهمنزله مفهومی سیاسی (نه پدیدهای صرفاً اقتصادی) و 2. نقد مفهوم مشهور اسکار لوئیس یعنی فرهنگ فقر؛ مفهومی که علت و معلول را بهشکل مبهم و مغشوش مطرح کرده است.
در دیدگاه موهان، گروه های فرودست، در جوامعی که با توسل به فرآیندهای قهرآمیز سیاسی و ایدئولوژیک به فقر مشروعیت میبخشند، به ایجاد ضدفرهنگ های مقاومت و بقا گرایش دارند تا بتوانند تحت استثمار و محرومیت دوام آورند. بحث او از قدرت و مقاومت دربرابر آن در زمینهای جهانی مطرح شده و رنگوبوی فوکویی دارد. شیوۀ زندگی ای که لوئیس بدان فرهنگ فقر می گوید، درواقع، ضدفرهنگ های بقا در وضعیتهایی بهلحاظ اجتماعی ناعادلانه هستند. بنابراین، برداشت لوئیس از شیوه های زندگی گروه های فرودست باید معلولی درنظرگرفته شود که علتش فرهنگهای فقر جامعه ایهستند؛ فرهنگ هایی که بی عدالتی را دوام میبخشند و آن را مشروع جلوه میدهند. پرسش اساسی این کتاب را می توان اینگونه مطرح کرد: آیا انسانها میتوانند از این بی عدالتی های به طور اجتماعی ساختمندـ از سطح محلی تا جهانی ـ فراگذرند و فقر دامنهداری را زیر سؤال ببرند که فرهنگهای رایج فقر به آن دوام بخشیدهاند؟ موهان می گوید آری، اما به شکل مشروط.
کاستن از بی عدالتی و فقر، مستلزم وانهادن آگاهی طایفه ای و قبیله ای و عقلانیت ذهنی کنونی است. ما نیازمند آگاهی و فرهنگ جهانشمول و عقلانیت عینی هستیم و نیز گسترش نهادهای همیار اجتماعی و جهانی. به باور نویسندۀ کتاب، اگرچه مدرنیزاسیون باید با کاربست علم، تکنولوژی و خرد در امور روزمره همراه باشد، این فرآیند توسعه انسانی و اجتماعی، به منبع اضطراب و ازخودبیگانگی بدل شده است.
نوع مقاله:
معرفی و نقد کتاب |
پذیرش: 1395/2/8 | انتشار: 1395/2/8