شمارۀ جدید فصلنامه (زمستان ۱۴۰۳) منتشر شد
جستجو در مقالات منتشر شده
۴ نتیجه برای مرور نظام‌مند
مروئه وامقی، حسن رفیعی، حمیرا سجادی، آرش رشیدیان،
دوره ۲، شماره ۱ - ( ۶-۱۳۹۰ )
چکیده
این پژوهش با جمع‌آوری مطالعات مرتبط با کودکان خیابانی ایران تلاش کرده است تا به جمع‌بندی و تحلیلی از یافته‌های مربوط به عوامل خانوادگی مرتبط و پیامدهای خیابانی‌شدن کودکان در مطالعات دهه اخیر کشور بپردازد و در عین حال با توجه به نقاط قوت و ضعف مطالعات انجام‌شده برای پژوهش‌های مفید در آینده راهگشا باشد. مطالعه از نوع مطالعات ثانویه و به روش مرور نظام‌مند انجام شده است. پس از جستجوی بانک‌های اطلاعاتی، مراکز علمی و سازمان‌های مرتبط چهل پژوهش کمّی وارد مطالعه شد. داده‌های این مطالعات طبقه‌بندی و در مورد برخی از متغیرها که همگونی کافی وجود داشت، یافته‌ها فراتحلیل (متاآنالیز) شدند. نتایج نشان داد تعدادی از کودکان خیابانی در خانواده‌های خود تحت آزارهای جسمی، جنسی و روانی قرار گرفته‌اند و بخشی از خانواده‌های کودکانْ درگیر اعتیاد، حبس و از هم پاشیدگی و بی‌سرپرستی کودکان هستند. مجموعه یافته‌های مربوط به وضعیت اقتصادی کودکان و خانواده‌های آن‌ها شامل اشتغال ۸۰ درصد از کودکان خیابانی به کار، بعد بالای خانوار، شیوع بالای بیکاری و مشاغل کم‌درآمد پدران، درآمد پایین خانواده و سطح پایین سواد والدین ارتباط شرایط اقتصادی و فقر خانواده با ورود کودکان به خیابان تأیید می‌کند. ترکیبی از عوامل اقتصادی و شرایط نامطلوب زندگی در خانواده را مهم‌ترین عوامل خیابانی‌شدن کودکان هستند. به علاوه، ورود کودکان به خیابان با مخاطرات جسمی، روانی، اعتیاد و بزهکاری همراه است. لیکن در این زمینه انجام مطالعات بیشتر ضروری است.
علی اصغر فیروزجائیان، معصومه محمودیان،
دوره ۱۲، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۴۰۰ )
چکیده
اگرچه «فساد» پدیدۀ نوینی نیست و قدمتی به‌اندازۀ سرگذشت اجتماعات انسانی دارد، اما بدنۀ اصلی دانش و ادبیات پژوهشی موجود دربارۀ آن، در سه دهۀ گذشته پدید آمده و گسترش یافته است. فساد به‌مثابۀ موضوعی بین‌حوزه‌ای، در رشته‌های مختلفی چون اقتصاد، حقوق، مدیریت، علوم سیاسی، علوم اجتماعی و روانشناسی مورد مطالعه قرار گرفته است. این نوشتار تلاش می‌کند با مرور نظام‌مندِ پژوهش‌های برگزیده، شناختی دانشوارانه از فساد اداری در ایران به دست دهد و شکاف تحقیقاتی در این گستره را آشکار کند. در این راستا، نمونه‌ای دربرگیرندۀ ۲۹ پژوهش منتخب بر پایۀ معیارهای شکلی، روشی و محتوایی انتخاب و بررسی شد. بر اساس یافته‌های پژوهش، حجم مطالعات انجام‌شده در حوزۀ مدیریت (۴۱درصد) و حوزۀ اقتصاد (۲۴درصد) بیشتر از دیگر حوزه‌ها است که روشن می‌کند پدیدۀ فساد بیشتر بهعنوان نشانه‌ای از اِشکال در مدیریت دولت و یا پدیده‌ای مؤثر بر متغیرهای اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است و نه به‌مثابۀ مسئله‌ای اجتماعی. مطالعات پیش‌گفته بیشتر با روش و تکنیک‌های تحلیل کمّی صورت گرفته و با وجود ضعف در شناخت علل فساد در جامعه، تنها ۷درصد از پژوهش‌ها در جستجوی چرایی رخداد فساد بوده‌اند. هرچند در این مطالعات پیشنهادهایی متنوع و در سه سطح بین‌الملل، ملّی و سازمانی ارائه شده است؛ درعین‌حال با توجه به پیچیده‌بودن مفهوم فساد، لازم است به لحاظ روشی و نظری مطالعاتی ترکیبی در این گستره انجام پذیرد.
فاطمه جواهری، نیلوفر اورعی،
دوره ۱۳، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۴۰۱ )
چکیده
همه‌گیری کووید-۱۹، کیفیت زندگی افراد و همچنین عملکرد نهادهای جامعه را برای مدت طولانی با مسائل فراوانی مواجه ساخت. پژوهشگران ایرانی دربارۀ آثار و پیامدهای مختلف این رخداد به کاوش پرداخته و بخشی از دستاوردهای خود را در مجلات علمی بازتاب داده‌اند. آگاهی از دستاوردهای مساعی انجام‌شده، ازنظر علمی و کاربردی روشنگر خواهد بود. در این راستا می‌توان دو هدف را متصور شد؛ هدف نخست، شناسایی ویژگی‌های مقالات موجود از حیث مختصات نظری، روش‌شناختی و محتوایی و هدف دوم، شناسایی تأثیرات بحران کرونا بر جامعۀ ایران است.
در تحلیل اطلاعات برگرفته از مقالات منتخب، از مفهوم بحران سیلویا والبی بهعنوان یک ابزار فکر بهره گرفته شده است. با اتکا به روش مرور نظام‌مند تحقیقات پیشین، ۹۳ مقالۀ مرتبط با این موضوع که در مجلات علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی کشور در بازۀ سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ منتشر شده بود، گزینش و بررسی شد. نتیجۀ تحلیل‌ها حاکی از آن است که بیشتر پژوهش‌ها در سطح خرد و با رویکردی توصیفی (۸/۳۹ درصد) و تبیینی-پیامدی (۹/ ۳۵ درصد) به مطالعۀ کووید ۱۹ پرداخته‌اند. روانشناسی اجتماعی (۲/۱۹ درصد) و جامعه‌شناسی دین (۱/۱۴ درصد) بیش از حوزه‌های دیگر در مرکز توجه پژوهشگران بوده است. همچنین بیشتر پژوهش‌ها (۵/۴۱ درصد) کووید-۱۹ را بحرانی تلقی کرده‌اند که شکل و صورت‌بندی اجتماعی را در برخی حوزه‌ها مانند دین‌داری، سبک‌های زندگی، الگوهای فراغت، مراسم سوگواری و روش‌های آموزش، تغییر داده است. در پایان، پاره‌ای خلأهای پژوهشی مربوط به مطالعۀ ابعاد اجتماعی کووید-۱۹ مطرح شده است.
خانم مینا صالحی،
دوره ۱۵، شماره ۳ - ( ۶-۱۴۰۳ )
چکیده
خودکشی ازجمله مسائل و آسیب‌های اجتماعی به شمار می‌رود که در دهه‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. سن اقدام به خودکشی نیز پایین آمده و شیوع چشم‌گیر این پدیده در میان کودکان و به‌ویژه نوجوانان نگرانی‌های زیادی ایجاد کرده است. بر این اساس، این پژوهش با استفاده از روش مرور نظام‌مند و رویکرد کیفی، به بررسی نقاط قوت و ضعف مطالعات انجام‌شده طی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۲ و نیز ارزیابی پیشنهادهای کاربردی موجود برای کاهش این مسئله پرداخته است. برای این منظور، پس از جست‌وجو در پایگاه‌های اطلاعاتی و پالایش مطالعات با موضوع خودکشی کودکان و نوجوانان، ۸۳ مطالعه وارد فرایند مرور نظام‌مند شد. نتایج نشان داد اگرچه تلفیقی از عوامل فردی، خانوادگی، اجتماعی، زمینه‌ای و فرهنگی در افزایش یا کاهش افکار و رفتارهای خودکشی در این گروه سنی نقش دارند، اما اغلب مطالعات این حوزه، خودکشی را پدیده‌ای روانی و فردی پنداشته‌اند که درنتیجۀ یک اختلال روانی انجام می‌گیرد و با رویکرد روان‌کاوانه یا روان‌پزشکانه به آن پرداخته‌اند. ازاین‌رو نگاه غالب به خودکشی همچنان بهعنوان پدیده‌ای روان‌شناختی است تا اجتماعی و فرهنگی.
