1- دانشگاه یزد
2- دانشگاه یزد ، aliruhani@yazd.ac.ir
چکیده: (92 مشاهده)
بازماندگی تحصیلی یکی از چالشهای اساسی نظام آموزشوپرورش ایران است که پس از همهگیری کووید-۱۹ و گسترش آموزش غیرحضوری بهطور چشمگیری افزایش یافته است. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر بازماندگی تحصیلی، از رویکرد فراترکیب کیفی بر اساس مدل هفتگانه ساندلوسکی و باروسو (۲۰۰۷) برای ارزیابی و تحلیل نظاممند نتایج و یافتههای مطالعات پیشین استفاده کرده است. دادهها از مقالات کیفی منتشرشده در بازه ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۱ گردآوری شدند. از میان ۶۸ مقاله شناساییشده، ۲۰ مقاله بر اساس معیارهای روششناختی و موضوعی برای تحلیل نهایی انتخاب شدند. پایایی یافتهها با شاخص کاپا (۰.۸۶) تأیید شد که نشاندهنده توافق عالی است. تحلیلها شش عامل کلیدی را شناسایی کردند: نابسامانی خانوادگی، موانع اقتصادی، نابرابری آموزشی، انزوای اجتماعی، انگهای فرهنگی و تفاوتهای فردی. نابسامانی خانوادگی، شامل طلاق، اعتیاد والدین و ضعف نظارت، با بیشترین فراوانی، تأثیرگذارترین عامل بود. این پژوهش، بهعنوان اولین مطالعه فراترکیب جامع در ایران، با تحلیل تجربههای زیسته دانشآموزان، نقش تعامل عوامل فردی (مثل بیانگیزگی) و ساختاری (مثل فقر، نابرابری قومی) را در بازتولید نابرابری آموزشی برجسته کرد. یافتهها با نظریههای جامعهشناختی مانند سرمایه فرهنگی بوردیو همخوانی دارند و بر ضرورت سیاستگذاریهای هدفمند، ازجمله تقویت حمایتهای اجتماعی و اصلاح برنامههای آموزشی، تأکید میکنند. این مطالعه برای کاهش بازماندگی تحصیلی، بهویژه در مناطق محروم و برای دختران، راهکارهای عملی پیشنهاد میدهد و زمینه را برای تحقیقات آتی درباره نقش فناوری و نابرابریهای جنسیتی فراهم میسازد.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
مسائل اجتماعی دریافت: 1403/7/2 | پذیرش: 1403/9/13 | انتشار: 1404/2/21