شمارۀ جدید فصلنامه (زمستان 1403) منتشر شد
دوره 14، شماره 2 - ( 8-1402 )
جلد 14 شماره 2 صفحات 342-311 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Momeni F, asaadi N, talebpoor A, Baseri A. (2023). Developmentalism and poverty alleviation in the fifth and sixth governments of the Islamic Republic of Iran. Social Problems of Iran. 14(2), 311-342. doi:10.61186/jspi.14.2.311
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3642-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3642-fa.html
مؤمنی فرشاد، اسعدی خلیلی نرجس‌خاتون، طالب‌پور اکبر، باصری علی. توسعه‌گرایی و فقرزدایی در دولتهای پنجم و ششم جمهوری اسلامی ایران مسائل اجتماعی ایران 1402; 14 (2) :342-311 10.61186/jspi.14.2.311
فرشاد مؤمنی* 
1، نرجس‌خاتون اسعدی خلیلی2 ، اکبر طالب‌پور3 ، علی باصری4
1، نرجس‌خاتون اسعدی خلیلی2 ، اکبر طالب‌پور3 ، علی باصری4
1- استاد گروه برنامه‌ریزی و توسعۀ اقتصادی، دانشکدۀ اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
2- دانشجوی دورۀ دکتری تخصصی جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3- دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
4- استادیار گروه مردم‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2- دانشجوی دورۀ دکتری تخصصی جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3- دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
4- استادیار گروه مردم‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده: (1671 مشاهده)
یکی از ویژگی‌های برجستۀ دولت‌ها، توانایی در پیشبرد اهداف توسعۀ کشور به شکل همه‌جانبه و متوازن است که می‌تواند نتایج ارزشمندی در زمینۀ ارتقای کیفیت زندگی مردم و فقرزدایی داشته باشد. هدف پژوهش حاضر مطالعۀ الگوی توسعه‌گرایی دولتهای پنجم و ششم جمهوری اسلامی و نقش آن در فقرزدایی است. این مطالعه با روش ترکیبی در دو گام شامل روش تحلیل محتوای کیفی و تحلیل محتوای کمّی انجام گرفته است. در گام نخست، از روش تحلیل محتوای کیفی و تکنیک تحلیل مضمون (تماتیک) برای بررسی الگوی توسعه‌گرایی دولت استفاده شد. بدین‌منظور با 17 نفر از خبرگان که به‌صورت هدفمند انتخاب شدند، مصاحبۀ عمیق نیمه‌ساختاریافته به عمل آمد که بر پایۀ یافته‌ها، دو بُعدِ تأکید بر نقش مردم در دولت و دولت متکی بر دیوانسالاری وبری و شش مؤلفه شناسایی شدند. در مرحلۀ تحلیل محتوای کمّی نیز عناوین خبری روزنامه اطلاعات به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین پایگاه‌های خبری دولت طی سال‌های 1368 تا 1376 (دورۀ هشت‌سالۀ دولتهای پنجم و ششم) جستجو و بررسی شد. نتایج گویای آن بود که طی این سال‌ها ویژگی‌های متکی بر دیوانسالاری وبری، حجم زیادی از عناوین خبری دولت را به خود اختصاص داده؛ اما در زمینۀ جامعۀ مدنی و درآمیختگی دولت با آن کمتر سخن به میان رفته است. افزون بر آن، دولت صرفاً در توسعۀ اقتصادی کشور و برای دریافت کمک‌های مالی به‌منظور پیشبرد اهداف اقتصادی خود به مردم رجوع نموده است. همچنین، شاخص‌های اقتصادی در دورۀ موردبررسی حکایت از افزایش فقر داشت که می‌توان آن را با ضعف الگوی توسعه‌گرایی دولت مرتبط دانست. بر پایۀ نتایج، توسعه‌گرایی دولتهای پنجم و ششم ناقص بوده که گسترش فقر طی سال‌های موردبررسی را در پی داشته است.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
فقر و نابرابری
دریافت: 1402/7/20 | پذیرش: 1402/10/12 | انتشار: 1402/11/20
دریافت: 1402/7/20 | پذیرش: 1402/10/12 | انتشار: 1402/11/20
فهرست منابع
1. ازکیا، مصطفی و احمدرش، رشید (1394). توسعه و مناقشات پارادایمی جدید (جلد دوم). تهران: دانشگاه آزاد اسلامی-واحد علوم و تحقیقات.
2. اندروز، مت؛ پریچت، لنت و وولکاک، مایکل (1398). توانمندسازی حکومت؛ شواهد، تحلیل عمل. ترجمه جعفر خیرخواهان و مسعود درودی. تهران: روزنه.
3. اسدی، زاهد؛ زاهدی مازندرانی، محمدجواد و ربیعی، علی (1400). تحلیل گفتمان رفاه و تأمین اجتماعی در دولتهای پس از انقلاب اسلامی. دوفصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 10(11)، 115-89.
4. اوانز، پیتر (1380). توسعه یا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتی. ترجمه عباس زندباف و عباس مخبر. تهران: طرح نو.
5. افراسیابی، محمد؛ دامن‌کشیده، مرجان و رحیمی، رضا (1400). بررسی اثر تورم بر فقر با استفاده از مدل اقتصادسنجی و دیدگاه‌های قرآن کریم. فصلنامه اقتصاد و کسب‌وکار، 12(22)، 58-41.
6. سازمان برنامه‌وبودجه (1372). برنامه مبارزه با فقر. تهران: سازمان برنامه‌وبودجه.
7. بزازان، فاطمه؛ قاسمی، عبدالرسول؛ راغفر، حسین و حسنوند، صدیقه (1394). بررسی کارآیی سیاست‌های دولت در کاهش فقر در ایران. تحلیل‌های اقتصادی توسعه ایران، 3(8)، 32-9.
8. پروانه، محمود (1394). نقد گفتمان دولت سازندگی مبتنی بر گفتمان سیاسی امام خمینی (ره). اندیشنامه ولایت، 1(1)، 119-87.
9. پوراصغر سنگاچین، فرزام و رمضانی، جواد (1395). توانمندسازی و کاهش فقر. تهران: کریم‌خان زند.
10. پورعزت، علی‌اصغر و نجابت، انسیه (1391). بررسی خط‌مشی‌های فقرزدایی و رتبه‌بندی آن‌ها. رفاه اجتماعی، 12(46)، 318-299.
11. پیرانی، شهرام؛ شمس‌الدین، صادق و اخوان کاظمی، مسعود (1394). بررسی تطبیقی توسعه‌گرایی در دولت سازندگی و مقایسه آن با روند توسعه کره جنوبی. جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 3(12)، 1675-1658.
12. چانگ، هاجون (1388). دولت توسعه‌گرا، ترجمه آرش. اسلامی و میثم قاسم‌نژاد. تهران: مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف، چاپ کامیاب.
13. حاجی‌ناصری، سعید؛ یارخی جوشقانی، حسینعلی و شیخ سرایی، نجف (1401). تحلیل گفتمان رابطه دولت و طبقات اجتماعی در دولت سازندگی. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 12(44)، 21-1.
14. حسینی‌نژاد، سیدمرتضی و اقتصادیان، محمدرضا (1394). ارزیابی عملکرد برنامه‌های توسعه در موردکاهش فقر با استفاده از روش «سلطه تصادفی». فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 13(36)، 61-33.
15. حیدری، خلیل؛ خداداد کاشی، فرهاد و باقری، فریده (1384). برآورد خط فقر در ایران طی سال‌های 1379-1363. رفاه اجتماعی، 4(17)، 160-134.
16. راغفر، حسین و ابراهیمی، زهرا (1386). فقر در ایران طی سال‌های ۱۳۸۳-۱۳۶۸. رفاه اجتماعی، 6(24)، 82-55.
17. روزنامه اطلاعات (1376-1368). آرشیو شماره‌های منتشرشده بین سال‌های 1368 الی 1376.
18. سایت بانک مرکزی ایران. https://www.cbi.ir
19. سایت مرکز آمار ایران. https://amar.org.ir
20. سیفی، عبدالرضا و ساعی، احمد (1401). دولت توسعه‌گرا و فقر. جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 5(9)، 32-2.
21. شورچی، حافظ (1395). مقایسه رویکرد توسعه ای دولت ها در جمهوری اسلامی ایران (1392-1376). رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی.
22. شیرعلی، اسماعیل (1399). سیاست‌های تعدیل ساختاری در دولت سازندگی و شاخص‌های فلاکت اقتصادی در ایران، جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 3(11)، 214-189.
23. صادقی، رحمت‌الله (1378). هاشمی‌رفسنجانی در بوته نقد (نگاهی به آیینه مطبوعات). تهران: گفتمان.
24. عبداللهی، محسن و بشیری‌موسوی، مهشید (1394). نقش سازمان‌های جامعه مدنی در فقرزدایی. رفاه اجتماعی، 15(59)، 32-7.
25. عنبری، موسی (1390). جامعه‌شناسی توسعه. تهران: سمت.
26. فوکویاما، فرانسیس (1400). نظم و زوال سیاسی. ترجمه رحمان قهرمان‌پور. تهران: روزنه.
27. گریفین، کیت (1375). راهبردهای توسعه اقتصادی. ترجمه حسین راغفر و محمدحسین هاشمی. تهران: نشر نی.
28. گزارش تحقیقاتی بانک جهانی (1379). معجزه آسیای شرقی، مترجم محمدتقی بانکی. تهران: سروش.
29. محمودی، وحید (1381). اندازه‌گیری فقر در ایران. پژوهشنامه بازرگانی، 6(24)، 57-27.
30. میرسپاسی، ناصر (1378). نگرش راهبردی بر نظام اداری و توسعه. نشریه مدیریت دولتی، 43، 7-5.
31. نعمتی‌میری، فرامرز؛ شیرزادی، رضا و صدیق، میرابراهیم (1400)، تبیین عملکرد و مقایسه دولت سازندگی و دولت عدالت‌محور بر شکاف طبقاتی. علوم سیاسی، 17(57)، 150-128.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
