1- دانشجوی دکتری مسائل اجتماعی ایران، گروه جامعهشناسی، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
2- استاد جامعهشناسی، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران ، aliverdinia@umz.ac.ir
3- دانشیار جامعهشناسی، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
چکیده: (194 مشاهده)
موضوع اصلی پژوهش حاضر تبیین تخلف از قوانین راهنمایی و رانندگی با استفاده از نظریههای بازدارندگی بسطیافته استفورد و وار، یادگیری اجتماعی ایکرز و کنش موقعیتی ویکستروم میباشد. روش تحقیق، پیمایش و ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه بود. جامعۀ آماری تحقیق شامل افراد بالای ۱۸ سال دارندۀ گواهینامۀ رانندگی در استان مازندران بود که ۴۰۰ نفر از آنها با شیوۀ نمونهگیری تصادفی طبقهای متناسب بهعنوان نمونه انتخاب شدند. یافتههای توصیفی نشان داد که بیشترین تخلفات انجامشده پاسخگویان در دو سال اخیر، استفاده از تلفن همراه در حین رانندگی و کمترین تخلفات، عبور از چراغ قرمز راهنمایی و رانندگی میباشد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون حاکی بود که تأثیر متغیرهای تمایل مجرمانه، جرمزایی محیط، تعاریف خنثیساز و گریز از مجازات بر متغیر تخلف از قوانین راهنمایی و رانندگی معنادار است، اما تأثیر تقویت افتراقی بر این تخلف معنادار نیست. لذا مطابق با نظریۀ کنش موقعیتی میتوان گفت که افزایش تمایل مجرمانه و جرمزایی محیط باعث افزایش میزان تخلف از قوانین راهنمایی و رانندگی میشود. همچنین، مطابق با نظریۀ بازدارندگی بسطیافته میتوان اظهار کرد که گریز از مجازات با کاهش قطعیت درکشدۀ مجازات، احتمال تخلف از قوانین را افزایش میدهد. باید اضافه نمود که اگرچه مطابق با نظریۀ یادگیری اجتماعی، تعاریف خنثیساز از طریق کاهش احساس گناه میتواند منجر به تکرار تخلف از قوانین راهنمایی و رانندگی گردد اما تقویت افتراقی، این پیامد را بهدنبال ندارد. این شاید بهخاطر عادیسازی تخلفات و باور به عدم قطعیت مجازات در بین افراد باشد.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
مسائل اجتماعی دریافت: 1404/3/7 | پذیرش: 1404/4/12