شمارۀ جدید فصلنامه (بهار 1404) منتشر شد
دوره 16، شماره 1 - ( 11-1404 )
جلد 16 شماره 1 صفحات 194-161 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Talebpour A, safiri K, Tajipour F. (2026). The Contexts and Consequences of Child Marriage in Lorestan Province. Social Problems of Iran. 16(1), : 5 doi:10.61186/jspi.16.1.161
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3701-fa.html
URL: http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3701-fa.html
طالب‌پور اکبر، سفیری خدیجه، تاجی‌پور فاطمه. زمینه‌ها و پیامدهای کودک‌همسری در استان لرستان مسائل اجتماعی ایران 1404; 16 (1) :194-161 10.61186/jspi.16.1.161
اکبر طالب‌پور*1 
، خدیجه سفیری2 ، فاطمه تاجی‌پور3
، خدیجه سفیری2 ، فاطمه تاجی‌پور3
1- دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران ، a.talebpour@alzahra.ac.ir
2- استاد گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
3- کارشناسی ارشد علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
2- استاد گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
3- کارشناسی ارشد علوم اجتماعی، دانشکدۀ علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
چکیده: (195 مشاهده)
بر اساس آخرین داده‌های سرشماری کشور در سال ۱۳۹۵، اگرچه سن ازدواج دختران عموماً در حال افزایش است، اما ازدواج‌های زودرس همچنان در جوامع سنتی با شیوع بیشتری مشاهده می‌شود. این‌گونه ازدواج‌ها، درواقع نوعی خشونت علیه کودکان محسوب می‌شوند که خواسته و ناخواسته پیامدهای نامطلوبی برای آن‌ها در پی دارد. پژوهش حاضر با رویکردی کیفی و بهره‌گیری از نظریۀ زمینه‌ای (بر پایۀ رویکرد اشتراوس و کربین) به بررسی پدیدۀ کودک‌همسری در استان لرستان پرداخته است. هدف اصلی، شناسایی علل، زمینه‌ها، شرایط مداخله‌گر، راهبردها و پیامدهای این پدیده بر اساس تجربۀ زیستۀ ۱۵ زن بود که همگی پیش از ۱۸ سالگی ازدواج کرده بودند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساخت‌یافته گردآوری و تا اشباع نظری تحلیل شد. یافته‌ها شامل ۱۰ مقولۀ اصلی ازجمله خاستگاه اجتماعی، شرایط بغرنج اقتصادی، مردسالاری، خشونت، آرزوهای ناتمام، گوشه‌گیری و انزوا، محرومیت، نارضایتی از زندگی و رفتارهای نامتعارف زناشویی، عدم تفاهم در زندگی مشترک و بافت فرهنگی یا شرایط محیطی و سنت‌ها بود که در به‌وجودآمدن پدیدۀ کودک‌همسری و حسرت کودکی نقش دارند. پیامدهایی چون افسردگی و انزوای زوجین، خیانت و عدم‌تعهد به زندگی، طلاق عاطفی، کودک‌مادری، خشونت خانگی، اقدام به خودکشی و ترک تحصیل از نتایج عمدۀ این پدیده هستند. تحلیل‌ها، ضمن تأکید بر نقش ساختارهای فرهنگی و اقتصادی نابرابر، نشان دادند که کودک‌همسری نه یک انتخاب آگاهانه، بلکه واکنشی منفعلانه به ساختارهای نابرابر و سنتی جامعه است. پژوهش با تکیه بر نظریه‌های فمینیستی، اریکسون، جامعه‌پذیری جنسیتی و منابع، بر لزوم سیاست‌گذاری مبتنی بر آگاهی‌بخشی، مداخله حمایتی و اصلاح قانون تأکید می‌کند.
شماره‌ی مقاله: 5
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
خانواده و ازدواج
دریافت: 1403/9/7 | پذیرش: 1403/10/30 | انتشار: 1404/2/21
دریافت: 1403/9/7 | پذیرش: 1403/10/30 | انتشار: 1404/2/21
فهرست منابع
1. آستین‌فشان، پروانه (۱۳۹۸). بررسی روند تحولات سن ازدواج و عوامل اجتماعی-جمعیتی مؤثر بر آن. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
2. احمدی، کامیل (1396) طنین سکوت، پژوهش در باب ازدواج زودهنگام در ایران. تهران: شیرازه.
3. اشتراوس، آنسلم و کربین، جودیت (1390). اصول روش تحقیق کیفی، نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها (بیوک محمدی، مترجم). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
4. اسدپور، عهدیه (1399). علل، زمینه‌ها و پیامدهای ازدواج دختران در دوران کودکی در خراسان رضوی. رساله دکتری، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا.
5. اعزازی، شهلا (1383). خشونت خانگی، زنان کتک‌خورده. تهران: سالی.
6. افتخارزاده، سیده‌زهرا (1394). تجربه زیسته زنان در ازدواج زودهنگام. پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 2(3)، 108-156.
7. چافتز، ژانت اس. (1394). درآمدی بر نظریه‌سازی و نظریه‌آزمایی در جامعه‌شناسی (اسفندیار غفاری‌نسب، مترجم) تهران: بهمن برنا.
8. حاجیلو، فتانه، آقایاری، توکل و علی‌پورآبدار، فریده (1400). علل زمینه‌ساز کودک‌همسری (مطالعه موردی زنان دارای تجربه زیسته به مراکز بهداشتی شهر تبریز). زن و جامعه، 13(16)، 16-103.
9. خضری، فرشید، بهنام‌جو، فاطمه و پروین، ستار (1400). کودکی‌های ازدست‌رفته و تجربه خشونت به‌مثابه سیمای زندگی: مطالعه ازدواج‌های زودهنگام زنان شهرستان بهار. پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 6(21)، 173-214
10. خواجوی، زیبا (1398). مطالعه پیامدهای اجتماعی، خانوادگی و روانی کودک‌همسری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد الکترونیک.
11. ریتزر، جورج (1393). نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر. (حسن ثلاثی، مترجم). تهران: علمی.
12. سلحشور، عصمت و حبیب‌پورگتابی، کرم (1401). تحلیل جامعه‌شناختی نقش فقر در تجربۀ کودک‌همسری (مطالعۀ موردی: زنان شهر چابهار)، فصلنامۀ پژوهش مسائل اجتماعی ایران، 2(1)، 31-75.
13. شریفی، شادی (۱۳۹۷). بررسی پدیده کودک‌همسری و رابطه آن با کودک‌آزاری. سومین همایش بین‌المللی فقه و حقوق. همدان.
14. صفایی، سیدحسین و امامی، اسداله (1401). مختصر حقوق خانواده. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
15. طالب‌پور، اکبر (1394). تبیین جامعه‌شناختی گرایش به دست‌فروشی: پژوهشی کیفی (مطالعۀ موردی دربارۀ مردان دست‌فروش بازار و مترو در شهر تهران). فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 6(3)، 141-163.
16. طالب‌پور، اکبر و کریمی‌فر، نرمین (1398). مطالعه تطبیقی خشونت علیه زنان در مناطق کردنشین ایران و عراق. مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 17(4), 131-162.
17. طالب‌پور، اکبر و بیرانوند، معصومه (1401). مطالعه کیفی پیامدهای تجرد قطعی دختران. مطالعات زن و خانواده، 10(1), 10-35.
18. عمرانی‌نژاد، رضیه، هاشم‌زهی، نوروز، خبیری، کاوه، ملانوروزی، کیوان و قدیمی، بهرام (1400). شناسایی عوامل اجتماعی، روانی و فیزیولوژیک مرتبط با ازدواج زودرس دختران در شهر قم: یک نظریه زمینه‌ای. مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان. 19(1), 45-86.
19. گرت، استفانی (1380). جامعه‌شناسی جنسی. (کتایون بقایی، مترجم). تهران: دیگر.
20. لاجوردی، هاله (1376). ساختار قدرت در خانواده. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران: دانشکده علوم اجتماعی.
21. مقدادی، محمدمهدی و جوادپور، مریم (۱۳۹۶). تأثیر ازدواج زودهنگام بر سلامت جنسی کودکان و سازوکارهای مقابله با آن با تکیه بر مبانی و آموزه‌های فقه امامیه. فصلنامه حقوق پزشکی، ۱۱(40)، 60-31.
22. لایارد، هنری اوستن (1367) سفرنامه لایارد یا ماجراهای اولیه در ایران (مهراب امیری، مترجم). تهران: وحید.
23. مرکز آمار ایران. (1395، 2 اردیبهشت). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۵. https://amar.org.ir/statistical-information/statid/49997
24. مرکز آمار ایران (۱۴۰۳، ۲۰اسفند). آمارهای جمعیتی و اجتماعی. ازدواج و طلاق ثبت‌شده در کشور. https://amar.org.ir/statistical-information/statid/21792
25. نظام‌اسلامی، نازنین‌زهرا (1399). شناسایی علل و پیامدهای پدیده کودک‌همسری در شهر بروجرد. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد) دانشگاه آیت‌الله‌العظمی بروجردی.
26. همتی، رزا (1398). تجربه زیسته زنان در ازدواج زودهنگام در سیستان بلوچستان و تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا.
27. هوشنگ‌مهدوی، عبدالرضا (1383). سه سال در آسیا؛ سفرنامه آرتور دوگوبینو. تهران: قطره.
28. Erikson, E.H. (1980). Identity and The Life Cycle, NewYork: Norton.
29. Erulkar A. (2013 May). Adolescence lost: the realities of child marriage. J Adolesc Health, 52(5):513-4.
30. Kahl, David H. (2015). "Analyzing Masculinist Movements: Responding to Antifeminism through Critical Communication Pedagogy". Communication Teacher. 29 (1): 21–26.
31. Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic Inquiry. Beverly Hills, CA: Sage Publications, Inc.
32. Nilsson, M. (2004). The Paradox of Modernity: A Study of Girl Discrimination in Urban Punjab, India. Center for East and South East Asian Studies, Lund University.
33. Schaefer, R. (1989). Sociology. NewYork: McGraw, Hill Book Co.
34. Seff, I., Williams, A., Hussain, F., Landis, D., Poulton, C., Falb, K., & Stark, L. (2020). Forced sex and early marriage: Understanding the linkages and norms in a humanitarian setting. Violence against women, 26(8), 787-802.
35. Segal-Engelchin, D., Huss, E. & Massry, N. (2015). The Experience of Early Marriage: Perspectives of Engaged and Married Muslim Women in Israel. Journal of Adolescent Research, 31(6), 725-749.
36. Stevens, Richard (2008). Erik H. Erikson: Explorer of Identity and the Life Cycle. Basingstoke, England: Palgrave Macmillan.
37. Tai, T.O., Yi, C.C., & Liu, C.H. (2019). Early marriage in Taiwan: E vidence from panel data. Journal of Family, 40(14), 1989-2014.
38. Taylor, A.Y., Murphy-Graham, E., VanHorm, J.; Vaitla, B. Valle, A.D., & Cislagh, B. (2019). Child Marriages and :union:s in Latin America: Understanding the Roles of Agency and Social Norms. Journal of Adolescent Health, 64(S45eS51).
39. Ueyama, M., & Yamauchi, F. (2009). Marriage behavior response to prime-age adult mortality: Evidence from Malawi. Demography, 46, 43-63.
40. Unicef (2007). Investing in women’s rights to advance the rights of both women and children, World Children State Pub.
41. United Nations Population Fund. (2012). Marrying too young: End child marriage. New York, NY: Author.
42. Unicef. (2022). Early Marriage and Child Spouses. Florence, Italy: UNICEF.
43. Unicef. (2022). Child marriage". www.unicef.org
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
