دوفصلنامه

با گذار از رویکرد مکانیکی و روان­تنی به رویکرد روان­تنی اجتماعی، بیماری روانی به­منزلۀ پدیده­ای چند­وجهی و امری فرهنگی­­ـ اجتماعی درکانون توجه قرار گرفته است. این پژوهش درصدد است، با اتخاذ رویکرد تفسیرگرایی اجتماعی، به کشف و بررسی دلالت­های ذهنی و معنایی تجربه و درک همراهان بیمار روانی بپردازد. داده­های این مطالعه کیفی ازطریق مصاحبۀ نیمه­ساخت­یافته گردآوری و از روش نظریه زمینه­ای برای تحلیل داده­ها استفاده شده است.
به­کمک روش نمونه­گیری نظری و هدفمند با 19 نفر از اعضای خانوادۀ بیماران روانی مصاحبه شد و در­نهایت داده­های گردآوری­شده در قالب 18مقولۀ محوری و یک مقوله هسته کدگذاری و تحلیل شد. برمبنای نتایج پژوهش، مصاحبه­شوندگان بیماری روانی را حاصل زمینه­هایی چون سابقه بیماری روانی، گسیختگی خانواده، تجارب دردناک، نابسامانی اقتصادی، رفتارهای نامتعارف و زوال شبکه­های حمایتی می­دانند. همراهان در مواجهه با حضور بیمار روانی در خانواده به کنش­های متفاوتی براساس پذیرش یا عدم پذیرش بیماری روانی دست می­زنند که دامنه آن از کتمان و انکار تا ترحم و پذیرش و درمان بیماری در نوسان است. بازسازی معنایی تجربه و درک همراهان بر غیرعادی­بودن بیماری روانی، دوری­گزینی، شدت و چندوجهی­بودن اختلال روانی دلالت دارد. براساس مطالعه حاضر، وجود بیمار روانی پیامدهایی چون داغ ننگ افتخاری، تمسخر، طرد اجتماعی خودخواسته، فشار مالی مضاعف و گسیختگی مضاعف خانواده را برای اطرافیان بیمار درپی ­داشته است.