دوره 14، شماره 1 - ( 7-1402 )
جلد 14 شماره 1 صفحات 133-113 |
برگشت به فهرست نسخه ها
حسین دانش‌مهر* 
1، ایوب محمودی2
1، ایوب محمودی2
1- گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان ، h.daneshmehr@uok.ac.ir
2- گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان
2- گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان
چکیده: (493 مشاهده)
مرزنشینان بیش از سایرین تحت تأثیر وضعیت مرزها هستند و هر تغییری در روابط بین‌الملل یا درون مرزهای کشور، بر زندگی روزمره و زیست‌جهان آن‌ها تأثیرگذار است. در وضعیت کنونی، یک مرز سازمان‌یافته می‌تواند چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای افراد ساکن در آن فراهم کند. این چالش‌ها و فرصت‌ها یا ذاتی مناطق مرزی‌اند و یا این‌که در نتیجۀ شیوۀ سیاست‌گذاری‌های اِعمال‌شده در این مناطق به‌وجود آمده‌اند. بنابراین پرداختن به تجربۀ زیستۀ مرزنشینی اهمیتی استراتژیک در بُعد سیاست‌گذاری دارد. در این پژوهش به بررسی تجربۀ زیستۀ ساکنان مناطق مرزی از مصائب حیات اجتماعی روستای هانی‌گرمله واقع در نوار مرزی شهرستان پاوه پرداخته شد. منظومۀ مفهومی ما برگرفته از مرزنشینی، مصائب اجتماعی و جامعۀ بیم‌زده (ریسک) الریش بک بود. روش تحقیق حاضر کیفی و مبتنی بر تحلیل روایت بود. شیوۀ نمونه‌گیری هدفمند و ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبۀ عمیق و نیمه‌ساختاریافته است. نتایج نشان داد که تفاوت زیادی بین روایت مرزنشینان از زندگی‌شان با وضعیت زندگی در مناطق مرکزی وجـود دارد و در بیان علت به‌وجودآمدن این وضعیت، اکثراً بر ویژگی‌ها و وضعیت اقتصادی و فرهنگی خود تأکید می‌کنند. مصاحبه‌شوندگان با مضامینی نظیر «تمایز زندگی مرزنشینان با دیگر مناطق»، «درهم‌تنیدگی حیات اجتماعی و زندگی مرزنشینی»، «مخاطرات مراودات مرزی»، «حک‌شدگی اقتصاد کولبری»، «درحاشیه‌بودن»، «ضعف امکانات، خدمات و زیرساخت‌های مرزی»، «به‌حاشیه‌رفتن مسائل زیست‌محیطی در مناطق مرزی» و نظایر آن، حس متفاوت‌بودن از دیگـران را تجربه می‌کننـد. در این پژوهش سوژه‌های مطالعه (ساکنان روستای مرزی)، استراتژی‌ها و راه‌های برون‌رفت از این مشکلات را در مواردی مانند تغییر نگاه کارگزاران توسعه به مرز، اقدامات توسعه‌ای عاجل و ایجاد امکانات و گسترش خدمات جستجو می‌کنند.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
امنیت
دریافت: 1402/5/20 | پذیرش: 1402/7/15 | انتشار: 1402/7/17
دریافت: 1402/5/20 | پذیرش: 1402/7/15 | انتشار: 1402/7/17
فهرست منابع
1. ابراهیم‌زاده، عیسی؛ موسوی، میرنجف و کاظمی‌زاد، شمس‌اله (1391). تحلیل فضایی نابرابری‌های منطقه‌ای میان مناطق مرزی و مرکزی ایران. فصلنامه ژئوپلیتیک، 8(1)، 108-92.
2. احمدرش، رشید (1397). دیالکتیک مرز و توسعه: تحلیل جامعه‌شناختی دشواری‌های توسعه پایدار در مناطق مرزی غرب کشور. مجله توسعه محلی (شهری-روستایی)، 10(2)، 206-183.
3. تقوایی، مسعود، وارثری، حمیدرضا و شیخ‌بیگلرو، رعنا (1390). تحلیل نابرابری‌های توسعه ناحیه‌ای در ایران. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 43(4)، 168-153.
4. حیدری‌فر، محمدرئوف و پاهکیده، اقبال (1397). ارزیابی عوامل ژئوپلیتیکی، تهدیدها و مخاطرات مناطق مرزی استان کرمانشاه. جغرافیا و آمایش شهری - منطقه‌ای، 27، 196-167.
5. دوستی‌ایرانی، فاطمه و پارسابروجنی، اقدس (1396). تأثیر نقش حاشیه‌نشینی بر بزهکاری جوانان شهر اهواز. اولین همایش بین‌المللی فقه و حقوق، وکالت و علوم اجتماعی، دبیرخانه دائمی کنفرانس، همدان، ایران.
6. ذکایی، محمدسعید و نوری، آرام (1394). زندگی در مناطق مرزی: مطالعۀ پدیدارشناختی مرزنشینان شهر نوسود. جامعه‌پژوهی فرهنگی، 6(4)، 128 -105.
7. ریتزر، جورج (1374). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علمی.
8. زیاری، کرامت‌الله؛ عشرق‌آبادی، فرشید و فتحی، حمید (1389). چالش‌های ژئوپلیتیکی توسعه نامتوازن نواحی ایران در مقطع زمانی 1385- 1375. فصلنامه ژئوپلیتیک، 6(17)، 207-181.
9. عسکری، احسان و عسکری، مریم (1396). حاشیه‌نشینی و آسیب‌های اجتماعی (مطالعه موردی: شهر ایلام). مجله پژوهش‌های نوین علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، 1(4)، 70-49.
10. فتوحی، سردار و فاضلی، نعمت‌الله (1398). تجربه‌های شهر نودشه از پدیده مرز. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 12 (2)، 152-133.
11. قادرزاده، امید؛ محمدپور، احمد و قادری، امید (1392). تجارت مرزی و تفسیر مردم از تغییرات جهان زیست خانواده. فصلنامۀ راهبرد فرهنگ، 6(22)، 84-61.
12. محمدپور، احمد (1392). روش‌شناسی کیفی. جلد اول، تهران: جامعه‌شناسان.
13. مرکز آمار ایران (1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |