دوره 13، شماره 1 - ( 6-1401 )
جلد 13 شماره 1 صفحات 107-87 |
برگشت به فهرست نسخه ها
ایرج فیضی* 
1، جواد مداحی2
1، جواد مداحی2
1- استادیار جامعه شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی ، iraj_faizi@ihss.ir
2- دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران و پژوهشگر گروه مطالعات خانواده پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی
2- دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران و پژوهشگر گروه مطالعات خانواده پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی
چکیده: (1141 مشاهده)
طلاق به‌عنوان یک مسئلۀ اجتماعی، به‌طور خاص در دو دهۀ اخیر از روند فزاینده‌ای برخوردار بوده است. پژوهش‌های مختلف داخلی و خارجی، عوامل مختلفی را برای وقوع طلاق برشمرده‌اند. یکی از این عوامل، ساختار قدرت یا نظام تصمیم‌گیری در خانواده است.
در پژوهش حاضر با استفاده از داده‌های پیمایش ملّی خانواده، تأثیر نظام تصمیم‌گیری در خانواده بر گرایش به طلاق مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر این، این سؤال مطرح شده که آیا رابطۀ ساختار قدرت با طلاق، تحت تأثیر نگرش جنسیتی افراد قرار دارد؟ جامعۀ آماری پژوهش، شامل افراد بالای 15 سال خانوارهای معمولی ساکن در مناطق شهری کشور در سال 1397 و حجم نمونه، مشتمل بر 2768 نفر متأهل است. مطابق با یافته‌های پیمایش ملّی خانواده، 9/0 درصد از خانواده‌های شهری کشور (معادل 167 هزار خانوار) در سال 1397 در آستانۀ طلاق بوده‌اند و 2/1 درصد (معادل حدود 223 هزار خانواده) در شرایط خانوادگی نامناسب و نزدیک به طلاق قرار داشته‌اند. نتایج این پژوهش نشان داد نظام تصمیم‌گیری در خانواده (جمعی یا فردی بودن آن) در گروه دارای نگرش جنسیتی سنتی، تأثیر معنی‌داری بر گرایش به جدایی و طلاق ندارد؛ اما در گروه دارای نگرش جنسیتی مدرن، نظام تصمیم‌گیری تأثیر معنی‌دار و متمایزی بر گرایش به طلاق دارد، به‌طوری‌که درصد کسانی احتمال جدایی را زیاد دانسته‌اند از 18 درصد (در گروه دارای نظام تصمیم‌گیری فردی) به 5/2 درصد (در گروه دارای نظام تصمیم‌گیری جمعی کاهش) پیداکرده است.
در پژوهش حاضر با استفاده از داده‌های پیمایش ملّی خانواده، تأثیر نظام تصمیم‌گیری در خانواده بر گرایش به طلاق مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر این، این سؤال مطرح شده که آیا رابطۀ ساختار قدرت با طلاق، تحت تأثیر نگرش جنسیتی افراد قرار دارد؟ جامعۀ آماری پژوهش، شامل افراد بالای 15 سال خانوارهای معمولی ساکن در مناطق شهری کشور در سال 1397 و حجم نمونه، مشتمل بر 2768 نفر متأهل است. مطابق با یافته‌های پیمایش ملّی خانواده، 9/0 درصد از خانواده‌های شهری کشور (معادل 167 هزار خانوار) در سال 1397 در آستانۀ طلاق بوده‌اند و 2/1 درصد (معادل حدود 223 هزار خانواده) در شرایط خانوادگی نامناسب و نزدیک به طلاق قرار داشته‌اند. نتایج این پژوهش نشان داد نظام تصمیم‌گیری در خانواده (جمعی یا فردی بودن آن) در گروه دارای نگرش جنسیتی سنتی، تأثیر معنی‌داری بر گرایش به جدایی و طلاق ندارد؛ اما در گروه دارای نگرش جنسیتی مدرن، نظام تصمیم‌گیری تأثیر معنی‌دار و متمایزی بر گرایش به طلاق دارد، به‌طوری‌که درصد کسانی احتمال جدایی را زیاد دانسته‌اند از 18 درصد (در گروه دارای نظام تصمیم‌گیری فردی) به 5/2 درصد (در گروه دارای نظام تصمیم‌گیری جمعی کاهش) پیداکرده است.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
دریافت: 1400/9/25 | پذیرش: 1401/6/15 | انتشار: 1401/6/27
دریافت: 1400/9/25 | پذیرش: 1401/6/15 | انتشار: 1401/6/27
فهرست منابع
1. اعزازی، شهلا (۱۳۸۲). جامعه‌شناسی خانواده: با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
2. امانی، رزیتا (1394)، مقایسه تعارض زناشویی در ساختار توزیع قدرت در خانواده. فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، شمارۀ 10.
3. امینی، محمد؛ امینی، یوسف و حسینیان، سیمین (1394). بررسی مقایسه‌ای ساختار قدرت در بین خانواده‌های زنان شاغل و غیرشاغل متأهل و تأثیر آن بر تعارضات زناشویی در شهرستان بوکان. فصلنامه روان‌شناسی تحلیلی شناختی، شمارۀ 22.
4. ایتزن، د. ا.؛ باکازین، م؛ و اسمیت، ک. ا. (1396). مسائل اجتماعی از دیدگاه انتقادی (جلد 2). ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر، ارتباطات.
5. پروین، ستار؛ داودی، مریم و محمدی، فریبرز (۱۳۹۱). عوامل جامعه‌شناختی مؤثر در طلاق عاطفی در بین خانواده‌های تهرانی. فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، شمارۀ 56.
6. فیضی، ایرج و ابراهیمی، مرضیه (1397). پیمایش ملی خانواده. تهران: جهاد دانشگاهی خوارزمی.
7. توماس، د. آ. (1378). «تعریف وضعیت»، در نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی، لوئیس کوزر و برنارد روزنبرگ. ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران: نی.
8. ثنایی‌ذاکر؛ باقر، کدپور؛ پروین، شفیعی و سروستانی، فرحناز (۱۳۸۴). رابطۀ بین ساختار قدرت در خانواده با سلامت روانی زنان معلم دوره ابتدایی و متوسطه شیراز. مجله مددکاری اجتماعی، دوره ۵، شمارۀ ۲: 31-20.
9. حسینائی، علی و کاویانی، محمد (1398). پیش‌بینی طلاق عاطفی بر اساس سبک‌های تصمیم‌گیری و ساختار قدرت در خانواده در زنان شاغل. مطالعات زن و خانواده، سال 7، شمارۀ 3: 129-151.
10. خاکپور، ایمان؛ نظری، علی‌محمد و زهراکار، کیانوش (1394). نقش ابعاد ساختار قدرت خانواده در سازگاری زناشویی. فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، شمارۀ 30.
11. رحیمی، علی و رازقی‌نصرآباد، حجیه‌بی‌بی (1398). تحولات و چالش‌های ساختاری و کارکردی نهاد خانواده در ایران: یک مرور نظام‌مند. فصلنامه جمعیت، شمارۀ 109 و 110.
12. رشوند، مرجان و فاطمه وجدانی (1400). مطالعه رابطۀ فردگرایی و برابری جنسیتی با ارزش ازدواج (موردمطالعه: دختران ازدواج‌نکرده 20 تا 34 ساله شهر تهران). مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، دوره 17 شمارۀ 2: 161-125.
13. ریتزر، ج. (1379). نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علمی.
14. سالنامه آماری کشور 1398، مرکز آمار ایران.
15. سراج‌زاده، سیدحسین و جواهری، فاطمه (1398). برابری‌گرایی جنسیتی در میان دانشجویان و متغیرهای زمینه‌ای و نگرشی مرتبط با آن. مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 7، شمارۀ 2: 40-3.
16. سعیدیان، فاطمه؛ نوابی‌نژاد؛ شکوه و کیامنش، علیرضا (1387)، بررسی رابطۀ بین ساختار قدرت در خانواده با تعارضات زناشویی. فصلنامه پژوهش‌های مشاوره، شمارۀ 28.
17. شیری، حامد (1398). نگرش جنسیتی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه تطبیقی میان کشوری). فصلنامه علمی پژوهشی زن و جامعه، شمارۀ 1.
18. عظیمی، رضا (1400). تحلیل ثانویهٔ ارزش‌های جنسیتی با توجه به داده‌های پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (با تأکید بر نگرش به نابرابری جنسیتی و خانواده). فصلنامه مطالعات فرهنگ - ارتباطات، شمارۀ 53.
19. فرهمند، مهناز و رضوانی، زهره (1398). نقش ساختار خانواده بر عملکرد آن در خانواده‌های تک‌همسری و چندهمسری. مجله جامعه‌شناسی کاربردی، سال 30، شمارۀ پیاپی (75) شمارۀ 3: 154-134.
20. کوزر، لوئیس (1378). «پندار قدرت: توسعه بررسی‌های نظری»، در نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی، لوئیس کوزر و برنارد روزنبرگ، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران: نی.
21. گرث و میلز (1378). «قدرت و اقتدار: بحثی کوتاه»، در نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی، لوئیس کوزر و برنارد روزنبرگ، ترجمه فرهنگ ارشاد. تهران: نی.
22. گروسی، سعیده؛ گروسی، بهشید و امیرحیدری، اسما (1391). بررسی رابطۀ نگرش جنسیتی و سبک زندگی در بین زنان شهر کرمان. نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی علوم اجتماعی، سال چهاردهم، شماره‌های ۳۵-34: ۱47-۱69.
23. گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی کشور (بهار 1400). مرکز آمار ایران.
24. گیدنز، آنتونی (1394). تجدد و تشخص جامعه و هویت شخص در عصر جدید. ترجمه ناصر موفقیان، تهران، نی.
25. گیدنز، آ؛ و ساتن، ف. (۱۳۹۵). جامعه‌شناسی. جلد اول. ترجمه هوشنگ نایبی. تهران: نی.
26. مشفق، محمود (1395). سنجش اندازه اثر تعیین‌کننده‌های گرایش به طلاق در پیمایش‌های انجام‌شده طی دوره 1394- 1374. فصلنامه پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، شمارۀ 9.
27. میرحسینی، زهرا؛ ابراهیمی، مرضیه و پاکدل، پریسا (1400)، بررسی عوامل مؤثر بر قدرت زنان در خانواده. فصلنامه خانواده‌پژوهی، شمارۀ 68.
28. وبر، ماکس (1378). «انواع اقتدار»، در نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی، لوئیس کوزر و برنارد روزنبرگ. ترجمه فرهنگ ارشاد. تهران: نی.
29. یعقوبی؛ علی (1393). نظریه‌های مردانگی (با تأکید بر رویکردهای جامعه‌شناختی). تهران: پژواک.
30. Bourdieu, P. (2001). Masculine domination. Stanford University Press.
31. De Coninck, D. Van Doren, S. & Matthijs, K. (2021). Attitudes of Young Adults Toward Marriage and Divorce, 2002-2018. Journal of Divorce & Remarriage, 62(1): 66-82. [DOI:10.1080/10502556.2020.1833292]
32. H.I. Rehim, M. KS Alshamsi, W. & Kaba, A. (2020). Perceptions of divorcees towards factors leading to divorce in UAE. Journal of Divorce & Remarriage, 61(8): 582-592. [DOI:10.1080/10502556.2020.1824205]
33. Rasheed, A. Amr, A. & Fahad, N. (2021). Investigating the Relationship between Emotional Divorce, Marital Expectations, and Self-Efficacy among Wives in Saudi Arabia. Journal of Divorce & Remarriage, 62(1): 19-40. [DOI:10.1080/10502556.2020.1833290]
34. Rich, S. L., & Xu, X. (2009). Marital instability: A comparative study of China and Taiwan. The Global Studies Journal, 2(4), 153-168. [DOI:10.18848/1835-4432/CGP/v02i04/40643]
35. Thi, T. T. M. (2021). Complex transformation of divorce in Vietnam under the forces of modernization and individualism. International Journal of Asian Studies, 18(2), 225-245. [DOI:10.1017/S1479591421000024]
36. Xu, X., & Lai, S. C. (2004). Gender ideologies, marital roles, and marital quality in Taiwan. Journal of Family Issues, 25(3): 318-355 [DOI:10.1177/0192513X03257709]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |