دوره 11، شماره 2 - ( 8-1399 )
جلد 11 شماره 2 صفحات 375-367 |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه یزد ، masoudzmp@yahoo.com
چکیده: (2355 مشاهده)
در سال 1353، وقتی‌که علی اسدی و مجید تهرانیان پیمایشی ملّی را در غالب یک طرح آینده‌نگری هدایت می‌کردند، شاید در مخیلۀ کسی نمی‌گنجید که چهار سال بعد از آن ایران با انقلابی سیاسی و سرنوشت‌ساز روبه‌رو شود. امّا امروزه، چهار دهه پس از آن پیمایش و با انتشار گزارشی از یافته‌های آن در کتاب صدایی که شنیده نشد1، می‌توان به اهمیت پژوهش اسدی و تهرانیان و همکاران‌شان پی‌برد؛ آنها صدای جامعه را شنیده بودند، در حالی‌که صدای جامعه‌پژوهی آنها شنیده نشد.
پژوهش آنها از نخستین نظرسنجی‌ها در سطح ملّی بوده و حاوی یافته‌های تجربی جالبی از نگرش‌ها و ارزش‌های مردم در دهۀ ۵۰ شمسی است. زمانی که این تحقیق انجام می‌شد جامعۀ ایرانی با دگرگونی‌های شتابانی؛ چون رشد شهرنشینی، شکل‌گیری طبقۀ متوسط شهری، دگرگونی زندگی روستاییان، گسترش رسانه‌های ارتباطی، جهش اقتصادی، رشد صنعتی و افزایش قیمت نفت مواجه بود. با وجود این، میزان تغییرات ساختار اجتماعی و فرهنگی با توسعۀ اقتصادی همراه نبود و انسداد سیاسی و توسعۀ آمرانه به این تعارض و توسعۀ نامتوازن دامن زده بود. به نظر می‌رسید کشور رو به پیشرفت است، اما ظاهراً جامعه از نظر فرهنگی و اجتماعی تاب این تغییرات سریع اقتصادی را نداشت و نتوانست با آن سازگار شود. چنین شد که خوش‌بینی‌ها نسبت به تحولات اجتماعی سریعاً جای خود را به میل به سرنگونی نظام سیاسی‌ای داد که از قضا در داخل و در منطقه دارای قدرت بود و بر اساس آن تصور می‌شد ایران «جزیرۀ ثبات» است.
پژوهش آنها از نخستین نظرسنجی‌ها در سطح ملّی بوده و حاوی یافته‌های تجربی جالبی از نگرش‌ها و ارزش‌های مردم در دهۀ ۵۰ شمسی است. زمانی که این تحقیق انجام می‌شد جامعۀ ایرانی با دگرگونی‌های شتابانی؛ چون رشد شهرنشینی، شکل‌گیری طبقۀ متوسط شهری، دگرگونی زندگی روستاییان، گسترش رسانه‌های ارتباطی، جهش اقتصادی، رشد صنعتی و افزایش قیمت نفت مواجه بود. با وجود این، میزان تغییرات ساختار اجتماعی و فرهنگی با توسعۀ اقتصادی همراه نبود و انسداد سیاسی و توسعۀ آمرانه به این تعارض و توسعۀ نامتوازن دامن زده بود. به نظر می‌رسید کشور رو به پیشرفت است، اما ظاهراً جامعه از نظر فرهنگی و اجتماعی تاب این تغییرات سریع اقتصادی را نداشت و نتوانست با آن سازگار شود. چنین شد که خوش‌بینی‌ها نسبت به تحولات اجتماعی سریعاً جای خود را به میل به سرنگونی نظام سیاسی‌ای داد که از قضا در داخل و در منطقه دارای قدرت بود و بر اساس آن تصور می‌شد ایران «جزیرۀ ثبات» است.
واژه‌های کلیدی: نقد کتاب، صدایی که شنیده نشد.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
دریافت: 1399/11/18 | پذیرش: 1399/12/9 | انتشار: 1399/12/24
دریافت: 1399/11/18 | پذیرش: 1399/12/9 | انتشار: 1399/12/24
فهرست منابع
1. صدایی که شنیده نشد: نگرش‌های اجتماعی-فرهنگی و توسعۀ نامتوازن در ایران (گزارشی از یافته‌های طرح آینده‌نگری) (1395)، اسدی، علی و مجید تهرانیان (به کوشش عباس عبدی و محسن گودرزی)، تهران: نی.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |