در بیست و هفت‌ سال گذشته در بررسی انقلاب اسلامی از میان سه نوع تبیین «علّی»، «فرآیندی» و «پیامدی» از انقلا‌ب‌ها، بیش از همه به تبیین‌های علّی و ساختاری (یا نوع اول) توجه نشان داده شده است. هدف اصلی این مقاله، شناخت انقلاب اسلامی از طریق توضیح فرآیند فعال و زنده شکل‌گیری بسیج انقلابی مردم ایران (یا تبیین نوع دوم) است. نگارنده کوشش کرده از منظر سرمشق انتخاب عقلانی و نظریه بسیج منابع توضیح دهد که چگونه «قدرت اجتماعیِ» ناشی از بسیج مردمی در جامعه ایران بر «قدرت سیاسی» حکومت پهلوی پیروز شد. توجه به جریان زنده رخدادها و فرصت‌های گوناگون، خلاقیّت و جسارت‌های انقلابیون؛ اعتقادات مذهبی مردم وقتی که جهت سیاسی پیدا می‌کند، رهبری مردمی، ناتوانی نخبگان حکومتی در مهار مخالفان، در فرآیند پیروزی انقلاب نشان می‌دهد که: اولاً چرا پیروزی انقلاب‌ها پدیده‌های نادری هستند و ثانیاً چرا آشنایی با علل انقلاب به تنهایی توضیح‌دهنده چگونگی پیروزی انقلاب‌ها نیست.

واژه‌های کلیدی: ایران، انقلاب اسلامی، بسیج انقلابی، بسیج توده‌ای، فرصت سیاسی

متن کامل [PDF 402 kb]   (2277 دریافت)